Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

 
6. Kurtak 
Kurtak-o‘simlikning  murtak  shaklidagi  hali  ochilmagan  tana,  barg,  go‘l  va  boshqa 
qismlarini  hosil  qiluvchi  novdadir.  Kurtak  murtak  o‘qidan  va  undagi  murtak  bargchalaridan 
iborat  bo‘lib,  uning  uchida  o‘sish  nuqtasi  (apeks)  bo‘ladi.  Kurtaklar  joylanishiga  ko‘ra  uchki 
(apekal) yoki tepa, hamda yon (qo‘ltig‘i) kurtaklariga bo‘linadi. Yon kurtaklar bitta va ba’zan bir 
nechtadan  iborat,  ular  ustma-ust  joylashsa  serial  (lot.  series-qator)  kurtak  deb  ataladi  (masalan, 
uchqat, yong‘oq, oq akatsiya va boshqalar) uchraydi. Agar kurtak birgalikda yonma-yon joylasha 
kollateral  (lot.  kol-birgalikda,  lateralis-yon  tomon)  deyiladi.  Bundan  tashqari  qo‘shimcha  yoki 
adventiv (lot. adventikus-kelgindi, tasodifiy) kurtaklar ham bo‘ladi. Adventiv kurtaklar vegetativ 
ko‘payish vazifasini bajaradi. 
Tuzilishi  va  funksiyasiga  ko‘ra,  kurtaklar  har  xil.  Masalan,  vegetativ,  vegetativ-generativ 
hamda generativ kurtaklar (24-rasm).