Samarqand davlat chet tillar instituti pedagogika va psixologiya kafedrasi umumiy psixologiya

Sosiometrik metod. Bu metod kichik guruh a’zolari o’rtasidagi bevosita emosional munosabatlarni o’rganish va ularnnig darajasini o’lchashda qo’llanadi. Unga amerikalik sosiolog Djon Morenko asos solgan. Mazkur metod yordamida muayyan guruhdagi har bir a’zoning o’zaro munosabatini aniqlash uchun uning qaysi faoliyatda kim bilan birga qatnashishi so’raladi. Olingan ma’lumolar matritsa, grafik, sxema, jadval shaklida ifodalanadi. Ulardagi miqdor ko’rsatkichlari guruhdagi kishilarning shaxslararo munosabatlar to’g’risida tasavvur hosil qiladi. Bu ma’lumolar guruhiy munosabatlarning tashqi ko’rinishini aks ettiradi xolos. Shuning uchun hozir Ya.L.Kolominskiy va I.P.Volkov tomonidan sosiometrining yosh davri psixologiyasiga moslab o’zgartirilgan turlari ishlab chiqilgan.
Bu shaxslarning bir-birini tanlashi motivlarini keng ifodalash imkonini beradi. Ayniqsa, sosiometriyaning Ya.L.Kolominskiy ishlab chiqqan o’zgartirilgan turi bolalar jamoasidagi shaxslararo munosabatlar haqida to’laroq axborot beradi. Shu bilan birga guruhlardagi shaxslarning yaqqol, aniq nuqtai nazar, guruhbozlik, og’machilik, qarama-qarshilik, his-tuyg’uning zo’riqishi, guruhiy jipslik, moslik, munosabatning motivlari, qurilishi, jinslar o’rdasidagi muloqotlarning zamini hamda sehri mana shu kalit bilan ochiladi.
Umuman aytganda, sosiometrya metodidan turli yoshdagi, ikki xil jinsdagi, saviyasi har xil kishilar guruhlardagi psixologik qonunlarni tadqiq etishda unumli foydalanish mumkin.