Samarqand davlat chet tillar instituti pedagogika va psixologiya kafedrasi umumiy psixologiya

17. Qora o‘tning xususiyati namlikdir uning vazifasi badan namligini saqlab
turishdir. Mazkur ta’rif qaysi temperament tipiga taalluqli?
a) xolerik
b) sangivinik
s) flegmatik
d) melanxolik


MUSTAQIL TA’LIM MAVZULARI.

№	Mustaqil ta’lim mavzulari	Dars soatlari hajmi
	1-modul 2-semestr
1	Umumiy psixologiya fanining o‘rganilishi	2
2.	O‘zbek psixologik olimlari	2
3	Rus psixolog olimlari	2
4	Xorij psixolog olimlari	2
5	Psixologiyada bilish jarayoni o‘rganilishi	2
6	Psixologiya fanining predmeti va asosiy vazifalari	2
7	SHaxsning, hissiy, irodaviy sohasi va hissiyotlar haqida	2
8	Sezgi psixik jarayon sifatida	2
9	Idrokning ta’rifi va uning xususiyatlari	2
10	Psixikaning felogenetik taraqqiyoti	2
11	Diqqatning rivojlanishi va diqqat faoliyatning zaruriy sharti	2
12	Xotira, xotiraning nerv fiziologik asoslari	2
13	Profesiogramma, professiografiya, psixogramma yuzasidan mulohazalar.	2
14	Tafakkur inson intellektual taraqqiyotidagi o‘rni. Tafakkurni rivojlanish xususiyatlari.	2
15	Nutq rivojlanishi haqida mulohazalar.	2
16	Xayol xususiyatlari va fenoienlari.	2
17	SHaxsning ijtimoiylashuvi. Ijtimoiy ustanovkalar.	2
18	Temperament tipiga mos juft tanlash- oilaviy munosabatlar mustahkamligi omili sifatida.	2
19	Nerv sistemasi va temperament.	2
20	Ta’limga ijobiy motivlarni shakllantirish.	2
21	Inson xarakteri va shaxs kamoloti.	2
22	Qobiliyatning tuzilishi . Qobiliyat ierarxiyasi va rivojlanishi haqida mushohadalar.	2
	Faoliyat va uning turlari
23	Tafakkur inson intellektual taraqqiyotidagi o‘rni	2
24	SHaxsning ijtimoiylashuvi	2
25	Ijtimoiy ustanovkalar	2
26	Temperament tipiga mos juft tanlash- oilaviy munosabatlar mustahkamligi omili sifatida	2
27	Nerv sistemasi va temperament	2
28	Inson xarakteri va shaxs kamoloti	2
29	Qobiliyatning tuzilishi	2
30	O‘qituvchining pedagogik qobiliyatlari	2
31	Bolalardagi psixologik muammolar.O‘smir shaxsida axloqiy tushunchalarni tarkib topishi.	2
32	Zamonaviy o‘smirlar va internetga tobelik muammolari.	2
33	O‘smirlarda o‘rtasida bulling muammolari	2
34	O‘smirlarda kiberbulling muammolari	2
35	O‘spirinlik davrida o‘quv faoliyati. O‘spirinlarda kasb tanlash muammolari va echimlar.	2
36	Talabalik davri psixologik xususiyalari	2
37	Etuklik davri va ijodiy faoliyat	2
38	Kattalar ta’limi. Andragogika.	2
39	Uzoq umr ko‘ruvchilarning psixologik xususiyatlari.	2
40	YOsh davrlar psixologiyasi yo‘nalishida olib borilayotgan ilmiy izlanishlar	2
41	Talabalar hayoti va faoliyatini o‘zgartiruvchi asosiy omillar.	2
42	Ta’lim psixologiyasi. Tarbiya psixologiyasi	2
43	O‘qituvchi psixologiyasi. O‘qituvchi, o‘quvchi va mobil telefon. Nomofobiya muammosi va echimlar.	2
44	O‘qituvchining pedagogik qobiliyatlari.O‘qituvchining kasb professiogrammasi.	2
45	Motiv va motivatsiya nazariyalari	2
46	Psixologiyaning rivojlanish tarixi	2
47	Xarakter fiziologik asoslari	2
48	Xarakter borasidagi nazariyalar	2
49	Talantning paydo bo’lishi va rivojlanishi	2
50	Xorij psixologiyasida o’qish motivlarining nazariy tahlili	2
51	O’zbekiston psixologlari tadqiqotlarida motiv va motivatsiya muammosi	2
52	Ontogenezning ilk bosqichlarida insonning psixik rivojlanishiga xos xususiyatlar	2
53	Emotsiya haqidagi psixologik nazariyalar	2
54	Shaxsning irodaviy xususiyatlari va ularning to’zilishi.	2
55	Sharq mutafakkirlarining bola tarbiyasi haqidagi fikrlari (Al Forobiy, Abu Ali ibn Sino, ibn Rashid, G’azzoliy va b.).	2
56	Ilmiy psixologik maktablar (psixoanaliz, bixyevioristik, assotsiativ)	2
57	Turli yosh davrlarida nutq faoliyatining rivojlanishi	2
58	Tizimli o’qitish jarayonida bola tafakkurining rivojlanishi	2
59	Ko’nikma, malaka va odatlarning shakllanishi	2
60	Faoliyat va uning turlari	2
	JAMI: 120 SOAT	120

Glossariy


Psixika- bu tafakkur, sezgilar, hissiyotlar va kommunikativ jarayonlarni o‘ziga jamlashtirgan yaxlit tizimdir. Hozirgi davrda “jon” tushunchasi o‘rniga “psixika” so‘zi qo‘llanilmoqda.
Motiv- ma’lum ehtiyojlarni qondirish bilan bog‘liq faoliyatga undovchi sabab. lot. movere - harakatga keltirmoq.
Operativ xotira- xotira turlaridan biri. By ma’lum faoliyatni bajarish jarayonida ifodalanadi, yzoq muddatli xotiradan vaqtincha foydalanadi lot. oreratio - harakat
Xarakter-kishidagi barqaror psixik xususiyatlarning indivndual birligi. U shaxsning mehnatga, atrofdagi narsa va hodisalarga, boshqa kishilarga va o‘z -o‘ziga bo‘lgan munosabatlarida ifodalanadi. X. muayyan sharoit hatti - harakatlarni belgilab beradigan individual psixologik xususiyatlar yig‘indisidir. yunon. charakter - xususiyat, belgi.
Ontogenez-organizmning individual rivojlanishi. Tirik mavjudotning paydo bo‘lgan davridan to oxirigacha bo‘lgan davrdagi o‘zgarishlar majmui
yunon. on, ontos - asl, tub, genesis – tug‘ilish, paydo bo‘lish
Egoizm-xudbinlik bo‘lib, shaxsning o‘z qiziqishlari va ehtiyojlarini boshqa shaxslar va ijtimoiy guruh qiziqishlari bilan qiziqmay, ulardan yuqori ko‘rishi. E, ning rivojlanishi va shaxs yo‘nalishida ustivor bo‘lishi tarbiyadagi jiddiy xatoliklar natijasidir.
lot. ego - men
Diqqat– ongning muayyan ob’yektlar to‘plami, jarayonlarga (tashqi yoki psixikaga bog‘liq) tanlangan holda yo‘naltirilishidir. Ba’zan nazorat va o‘z-o‘zini nazoratni ham diqqatga kiritishadi.
Dunyoqarash – tartibga solingan, aqliy ongli tizimga aylantirilgan bilim, taasvvurlar va g‘oyalar majmui bo‘lib, u shaxsni ma’lum bir qolipda, o‘z shaxsiy qiyofasiga ega tarzda munosib o‘rin egallashga chorlaydi.
Dil- jon,qalb,yurak,ko‘ngil markaziy osiyo falsafiy tafakkurida ushbu tushunchalar deyarli bir xil ma’noda ifodalanib borliqning nomoddiy asosida hamda insonning tub mohiyatini ifodalash uchun xizmat qilib kelgan.
Deviant xulq – atvor – ijtimoiy deviantlikni keltirib chiqaruvchi xulq – atvor
Dadillik – kishining xayot va omonligi uchun omon bo‘lgan kishilarni engishda ko‘rinadigan iroda kuchidir.
Do‘stlik – o‘zaro bir- birini tushunuvchi 2 inson o‘rtasida yuzaga keluvchi emotsional ijobiy xisdirodatda bir jins vakillari orasida yuzaga keladi.
Jamiyat – tabiatning bir qismi, borliqning alohida shaklini ifodalaydigan falsafiy tushuncha odamlar uyushmasining maxsus shakli kishilar o‘rtasida amal qiladigan ko‘plab munosabatlar majmuasidir.
Individ – odamzodning vakili, o‘ziga xos takrorlanmas xususiyatlar egasi hisoblanish odam.
Innovatsiya – ijtimoiy amaliyotda sezilarli o‘zgarishlar tug‘diradigan turli xil yangiliklar yaratish va tadbiq etish.
Idrok– sub’yekt tomonidan uning ongiga nisbatan tashqi dunyodan ajratib olinadigan ba’zi butunlik va yaxlitliklarning bilish jarayoni va harakatlari davomida ongda aks ettirilishidir (bunga boshqa kishilar va inson o‘z tanasini aks ettirish ham kiradi). Aytaylik, insonning o‘z tanasining sog‘ligi yoki nosog‘lomligi to‘g‘risidagi ichki a’zolardan kelayotgan signal natijasida shakllanadigan obrazni idrok etish ham, etmaslik ham mumkin. Ko‘pincha esa idrok deganda tabiiy va sotsial dunyodagi predmetlarni in’ikos ettirish tushuniladi. Ob’yekt bo‘lsa tashqi muhitda tayyor holda bo‘ladi-yu, u insonga ta’sir qiladi va natijada u inson tomonidan avtomatik tarzda aks ettiriladi, anglanadi, desak, unchalik to‘g‘ri emas. Aksincha, inson tartibsiz holdagi kechinma va tasavvurlar orasidan ba’zi ob’yektlarni ajratib oladi va bu bilan go‘yoki ushbu tartibsizliklarni tartibga keltiradi. Inson sezgi a’zolariga ta’sir qilish uchun biron narsa idrok etildi, anglandi deyishga hali erta. Predmet yoki predmet emas deb hisoblash insonning o‘ziga bog‘liq: kim uchundir tashqi muhitda musiqaviy ovoz va shovqinlar, ularda uyg‘unlashmaganlik (dissonans) va uyg‘unlik (konsonaj); kimgadir esa mashinaning ishlashidan darak beruvchi shovqin yoki hayvonlar tomonidan chiqarilayotgan ovozlar, kim uchundir suhbatdoshning nutqidagi mantiqiy urg‘u berishlar, kimgadir turar joylarni muvaffaqiyatli yoki muvaffaqiyatsiz rejalashtirish va boshqalar. Kimlar uchundir esa, agar u bunday narsalarni bilmasa, ular go‘yoki yo‘qdek «zo‘r berib eshitmaslik va ko‘rmaslik» payida bo‘ladi.
Iroda– insonning o‘z psixikasi va hatti-harakatlarini ongli ravishda boshqara olishida namoyon bo‘ladigan xususiyati (holati) dir. Iroda ongli tarzda o‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishishi yo‘lida ro‘y beradigan to‘siqlarni engib o‘tish davomida namoyon bo‘ladi. Uni o‘z-o‘zini zo‘rlab qiynash bilan tenglashtirmaslik kerak. Iroda hamma vaqt ham o‘z-o‘zini majburlash bilan bog‘liq emas. Bu baribir o‘z maqsadiga erishishishi yo‘lida ishonch, kelishish, ayyorlik, o‘rgatish, o‘z xususiyatlaridan mohirona foydalanish (odatlar, standart reaksiyalar, zaifliklardan) bo‘lishi mumkin.