S. K. Xudoyqulov soliq tizimi

siyasi tomonidan amalga oshiriladi.
Qat’iy  belgilangan  soliqni  tadbirkorlik  faoliyati  amalga
oshirilgan har oyda tadbirkor ro‘yxatdan o‘tgan joyidagi soliq
inspeksiyasiga oyning 25-sanasidan kechiktirmay to‘lanadi.
Agar tadbirkorlik faoliyati amalga oshirilgan joydagi qat’iy
belgilangan soliq stavkasi tadbirkor ro‘yxatdan o‘tgan joyidagi
soliq stavkasidan farq qilsa, soliq tadbirkor ro‘yxatdan o‘tgan
joyidagi  soliq  inspeksiyasiga  baland  bo‘lgan  joydagi  stavka
bo‘yicha  to‘lanadi.  Masalan,  tadbirkor  Samarqand  shahrida
ro‘yxatdan o‘tgan, tadbirkorlik faoliyati bilan Toshkent shahrida
shug‘ullanadi. Samarqand shahrida oylik qat’iy belgilangan soliq
stavkasi 4 eng kam ish haqiga, Toshkent shahrida esa 5 eng
kam ish haqiga teng. Agar shu oyda u 1000000 so‘m daromad

239
qilgan  bo‘lsa,  u  Samarqand  shahri  stavkasi  bo‘yicha
(1000000 · 4)  :  100 = 40000  so‘m,  Toshkent  shahri  stavkasi
bo‘yicha (1000000 · 5) : 100 = 50000 so‘m to‘lashi lozim.
Shunday  qilib,  tadbirkor  Samarqand  shahri  soliq  inspek-
siyasiga 50000 so‘m qat’iy belgilangan soliq to‘lashi lozim. O‘z
faoliyatini endi boshlayotgan tadbirkor qat’iy belgilangan soliq
hisobini  soliq  inspeksiyasiga  faoliyatini  boshlashdan  oldin
topshiradi, shuningdek, soliqni ham o‘z faoliyatini boshlashdan
oldin to‘laydi.
1. Mikrofirmàlàr và kichik korõonàlàrning milliy iqtisodiyotdà tutgàn
o‘rni qàndày?
2. Råspublikàmizdà soddàlàshtirilgàn soliq tizimini qo‘llàshdàn àsosiy
màqsàd nimàlàrdàn iboràt?
3.  Yagonà  soliq  to‘lovi  kimlàrgà  qo‘llànilàdi  và  uning  mohiyati
nimàdàn iboràt?
4. Mikrofirmàlàr và kichik korõonàlàrni àniqlàshning måzoni qàndày?
5. Yagonà soliq to‘lovining stàvkàlàri qàndày miqdordà o‘rnàtilgàn?
6. Sàvdo và umumiy ovqàtlànish korõonàlàrigà soliq solish qàndày
tàrtibdà àmàlgà oshirilàdi?
7. Yagonà soliq to‘lovining obyåkti qàndày àniqlànàdi?
8.  Mikrofirmàlàr  và  kichik  korõonàlàr  umumbålgilàngàn  tàrtibdà
soliq to‘làshi mumkinmi?
9. Yagonà soliq to‘lovi qàndày muddàtlàrdà to‘lànàdi?
10. Mikrofirmàlàr và kichik korõonàlàr uchun moliyaviy hisobotlàrni
topshirish tàrtibi qàndày?
?
:
NAZORAT SAVOLLARI

240
IV bo‘lim
JISMONIY  SHAXSLARNI
SOLIQQA  TORTISH

241
15-bob. JISMÎNIY SHÀÕSLÀRDÀN ÎLINÀDIGÀN
SÎLIQLAR VÀ ULARNING ÀHÀMIYATI
15.1. Jismîniy shàõslardan olinadigan soliqlarning
shakllanishi va ularning ahamiyati
Sîliq  kîdeksining  16-mîddàsigà  binîàn,  O‘zbekistîn
Respublikàsi fuqàrîlàri, chet dàvlàtlàr fuqàrîlàri, shuningdek,
fuqàrîligi  bo‘lmàgàn  shàõslàr  jismîniy  shàõslàr  deb  e’tirîf
etilàdi.
Yakkà  tàrtibdàgi  tàdbirkîr  tàdbirkîrlik  fàîliyatini  yuridik
shàõs  tàshkil  etmàgàn  hîldà  mustàqil  ràvishdà,  õîdimlàrni
yollàsh huquqisiz, o‘zigà mulk huquqi àsîsidà tegishli bo‘lgàn
mîl-mulk negizidà, shuningdek, mîl-mulkkà egàlik qilish và
(yoki)  undàn  fîydàlànishgà  yo‘l  qo‘yadigàn  o‘zgà  àshyoviy
huquq àsîsidà àmàlgà îshiruvchi jismîniy shàõsdir.
Jismîniy shàõslàrni sîliqqà tîrtish tizimi, sîliq subyektlàri
nuqtàyi nàzàridàn uch àsîsiy turkumgà àjràtilàdi:
1. Jismîniy shàõslàrni (rezident) sîliqqà tîrtish tizimi.
2. Yakkà tàdbirkîrlik fàîliyati bilan shug‘ullànuvchi jismîniy
shàõslàrni sîliqqà tîrtish tizimi.
3. Nîrezident jismîniy shàõslàrni sîliqqà tîrtish tizimi.
Jismîniy shàõslàrdàn undirilàdigàn sîliqlàr, àsîsàn, bevîsità
sîliqlàrdir.  Shuningdek,  rentà  õususiyatigà  egà  bo‘lgàn,  reàl
sîliqlàrning hàm àyrim turlàrini to‘làydilàr.
Jismîniy shàõslàr îlgàn dàrîmàdlàri, mulklàridàn và iste’-
mîldà sîliq to‘làydilàr. Ulàr tîmînidàn to‘làngàn sîliqlàrning
dàvlàt  budjetini  shàkllàntirishdàgi  ulushi  yuqîridir.  Àyniqsà,
jismîniy shàõslàr dàrîmàdlàridàn to‘lànàdigàn sîliqning dàvlàt
budjetidàgi ulushi yuqîridir. Shuningdek, jismîniy shàõslàrdàn
undirilgàn sîliqlàr màhàlliy budjetlàrning dàrîmàdlàridà sezilàrli
ulushgà egàdir.

242
15.2. Jismîniy shàõslàrdàn îlinàdigàn
sîliqlàr và yig‘imlàr
Umumdàvlàt sîliqlàri:
1. Jismîniy shàõslàrdàn îlinàdigàn dàrîmàd sîlig‘i.
2. Yuridik shàõs tàshkil etmàsdàn, yakkà tàrtibdàgi tàdbirkîrlik
fàîliyati bo‘yichà qàt’iy belgilàngàn sîliq.
3.  Tàdbirkîrlik  fàîliyatining  àyrim  turlàri  bo‘yichà  qàt’iy
belgilàngàn sîliq.
Ìàhàlliy sîliqlàr và yig‘imlàr:
1. Ìîl-mulk sîlig‘i.
2. Yer sîlig‘i.
3. Jismîniy shàõslàrdàn trànspîrt vîsitàlàrigà benzin, dizel
yoqilg‘isi và gàz ishlàtgànlik uchun îlinàdigàn sîliq.
4. Àyrim turdàgi tîvàrlàr bilàn chàkànà sàvdî qilish và àyrim
turdàgi õizmàtlàrni ko‘rsàtish huquqi uchun yig‘im.
15.3. Jismîniy shàõslàrdàn îlinàdigàn dàrîmàd
sîlig‘ining iqtisîdiy mîhiyati và dàvlàt
budjåti dàrîmàdlàridà tutgàn o‘rni
Jismîniy shàõslàrdàn îlinàdigàn dàrîmàd sîlig‘i mîhiyati
bo‘yichà to‘g‘ri sîliq hisîblànàdi. Ushbu sîliq budjetgà kelib
tushishi  bo‘yichà  umumdàvlàt  sîlig‘i  hisîblànib,  tàrtibgà
sîluvchi  sîliq  sifàtidà  fîydàlànilàdi.  Jismîniy  shàõslàrdàn
îlinàdigàn  dàrîmàd  sîlig‘ini  jîriy  qilishdà  àhîlining  ijtimîiy
qàtlàmlàri và ijtimîiy àdîlàt tàmîyillàri hisîbgà îlingàn, ya’ni
ushbu  sîliq  bo‘yichà  sîliqqà  tîrtish  tizimi  dàrîmàdlàrning
hàjmigà qàràb, bîsqichmà-bîsqich undirilàdi. Shuning uchun
hàm ushbu sîliq bo‘yichà belgilàngàn stàvkàlàr prîgressiv stàvkà
hisîblànib,  hîzirgi  uch  bîsqichli  sîliqqà  tîrtish  tizimi  àmàl
qilàdi.
Àmàldàgi  Sîliq  kîdeksigà  muvîfiq,  sîliq  sîlinàdigàn
dàrîmàdgà egà bo‘lgàn jismîniy shàõslàr jismîniy shàõslàrdàn
îlinàdigàn dàrîmàd sîlig‘i to‘lîvchilàridir.
Jismîniy shàõslàrning — O‘zbekistîn Respublikàsi nîrezi-
dentlàrining O‘zbekistîn Respublikàsidàgi mànbàlàrdàn îlingàn
dàrîmàdlàrigà  Sîliq  kîdeksining  182-mîddàsidà  nàzàrdà

243
tutilgàn o‘zigà õîs õususiyatlàr hisîbgà îlingàn hîldà và stàv-
kàlàr bo‘yichà sîliq sîlinàdi.
Jismîniy  shàõslàrning  quyidàgi  dàrîmàdlàri  sîliq  sîlish
îbyektidir:
• 
O‘zbekistîn Respublikàsi rezidentlàrining O‘zbekistîn Res-
publikàsidàgi  và  undàn  tàshqàridàgi  mànbàlàrdàn  îlingàn
dàrîmàdlàri;
• 
O‘zbekistîn Respublikàsi nîrezidentlàrining O‘zbekistîn
Respublikàsidàgi mànbàlàrdàn îlingàn dàrîmàdlàri.
Yakkà  tàrtibdàgi  tàdbirkîrlik  fàîliyatidàn  îlingàn,  ushbu
kîdeksning 58-bîbigà muvîfiq, qàt’iy belgilàngàn sîliq sîlinà-
digàn  dàrîmàdlàr  jismîniy  shàõslàrdàn  îlinàdigàn  dàrîmàd
sîlig‘ining sîliq sîlish îbyekti bo‘lmàydi.
Sîliq sîlinàdigàn bàzà jàmi dàrîmàddàn kelib chiqib, Sîliq
kîdeksining 179 và 180-mîddàlàrigà muvîfiq, sîliq sîlishdàn
îzîd qilingàn dàrîmàdlàr chegirilgàn hîldà àniqlànàdi.
Jismîniy shàõslàrning jàmi dàrîmàdigà quyidàgilàr kiràdi:
1)  mehnàtgà  hàq  to‘làsh  tàrzidàgi  dàrîmàdlàr;
2)  mulkiy  dàrîmàdlàr;
3) mîddiy nàf tàrzidàgi dàrîmàdlàr;
4) bîshqà dàrîmàdlàr.
Yuridik  shàõslàr  àmàlgà  îshiràdigàn  quyidàgi  õàràjàtlàr
jismîniy shàõslàrning dàrîmàdi sifàtidà qàràlmàydi:
1) mehnàt shàrîitlàri nîqulày bo‘lgàn ishlàrdà bànd bo‘lgàn
õîdimlàrni mehnàt to‘g‘risidàgi qînun hujjàtlàridà belgilàngàn
tàrtibdà sut, dàvîlàsh-prîfilàktikà îziq-îvqàti, gàzlàngàn sho‘r
suv,  shàõsiy  himîya  và  gigiyenà  vîsitàlàri  bilàn  tà’minlàsh
õàràjàtlàri;
2) kàsàbà uyushmàsi qo‘mitàsi tîmînidàn àmàlgà îshirilà-
digàn to‘lîvlàr, shu jumlàdàn, à’zîlik bàdàllàri hisîbidàn kàsàbà
uyushmàsi  à’zîlàrigà  berilàdigàn  mîddiy  yordàm,  bundàn
kàsàbà uyushmàsi qo‘mitàsining õîdimlàrigà mehnàt vàzifàlàrini
bàjàrgànlik uchun berilàdigàn pul mukîfîtlàri và bîshqà to‘lîvlàr
mustàsnî;
3) õîdimlàrni ish jîyigà îlib kelish và qàytàrib îlib ketish
õàràjàtlàri;
4) diniy ràsm-rusumlàr và màrîsimlàrni, bàyràm tàntànà-
làrini o‘tkàzish, vàkillik õàràjàtlàri, shàhàr yo‘lîvchilàr trànspîr-

244
tidà õîdimlàrning õizmàt qàtnîvlàri uchun fîydàlànilàdigàn yo‘l
kàrtîchkàlàrini îlish, shuningdek, yuridik shàõsning õîdimlàr
mehnàt và dàm îlish shàrîitlàrini tà’minlàsh bilàn bîg‘liq hàmdà
muàyyan  jismîniy  shàõslàrning  dàrîmàdi  hisîblànmàydigàn
bîshqà õàràjàtlàr;
5) õîdimgà õizmàt vàzifàlàrini bàjàrish uchun zàrur bo‘lgàn
màõsus kiyim-bîsh, màõsus pîyàbzàl, fîrmàli kiyim-bîsh berish
õàràjàtlàri yoki ulàrni pàsàytirilgàn bàhîlàrdà sîtish munîsàbàti
bilàn qilingàn õàràjàtlàr, shuningdek, qînun hujjàtlàridà nàzàrdà
tutilgàn hîllàrdà àyrim tîifàdàgi õîdimlàrni o‘z õizmàt vàzifàlàrini
bàjàrishi chîg‘idà îziq-îvqàt bilàn tà’minlàsh õàràjàtlàri;
6) õîdim bîshqà jîygà ishgà o‘tkàzilgàndà yoõud ko‘chib
bîrgàndà  ko‘chish,  mîl-mulkini  ko‘chirib  bîrish,  jîy  ijàràsi
(yo‘l õàràjàtlàri uchun berilàdigàn pul) bilàn bîg‘liq õàràjàtlàrni
to‘làsh yoki bu õàràjàtlàrning o‘rnini qîplàsh õàràjàtlàri;
7) õizmàt sàfàrlàridàgi quyidàgi kîmpensàtsiya to‘lîvlàri:
• 
tàsdiqlîvchi  hujjàtlàr  àsîsidà  õizmàt  sàfàri  jîyigà  bîrish
và u yerdàn qàytib kelish uchun, shu jumlàdàn, jîy bànd qilish
uchun hàq to‘làshni qo‘shgàn hîldà hàqiqàtdà àmàlgà îshirilgàn
to‘lîvlàr. Yo‘l hujjàtlàri bo‘lmàgàn tàqdirdà, temiryo‘l trànspîr-
tidàgi (àgàr temiryo‘l qàtnîvi bo‘lmàsà, shàhàrlàràrî àvtîbus-
dàgi) yo‘l hàqi qiymàti miqdîridà, birîq àviàchiðtà qiymàtining
30 % idàn îshmàydigàn miqdîrdà;
• 
uy-jîyni ijàràgà îlish bo‘yichà hàqiqàtdà àmàlgà îshirilgàn
to‘lîvlàr. Yashàgànligini tàsdiqlîvchi hujjàtlàr bo‘lmàgàn tàq-
dirdࠗ qînun hujjàtlàridà belgilàngàn nîrmàlàr dîiràsidà;
• 
tàsdiqlîvchi hujjàtlàr àsîsidà uy-jîyni bànd qilish uchun
to‘lîvlàr;
• 
qînun hujjàtlàridà belgilàngàn nîrmàlàr dîiràsidà õizmàt
sàfàridà bo‘lingàn vàqt uchun to‘lànàdigàn kundàlik õàràjàtlàr
uchun hàq (sutkàlik pullàr);
• 
qînun  hujjàtlàridà  belgilàngàn  và  hujjàtlàr  bilàn  tàsdiq-
làngàn bîshqà to‘lîvlàr;
8)  qînun  hujjàtlàridà  nàzàrdà  tutilgàn  nîrmàlàr  dîiràsidà
õîdimgà to‘lànàdigàn kîmpensàtsiya to‘lîvlàri (kîmpensàtsiyalàr):
• 
dîimiy  ishi  yo‘ldà  kechàdigàn,  hàràkàtlànish  và  (yoki)
qàtnîv tusigà egà bo‘lgàn, shuningdek, vàõtà usulidà ishlàrni
bàjàrishdà õîdimgà kîmpensàtsiya to‘lîvlàri (kîmpensàtsiyalàr);

245
• 
õizmàt ishlàri uchun shàõsiy àvtîmîbildàn fîydàlàngànlik
uchun kîmpensàtsiya to‘lîvlàri (kîmpensàtsiyalàr), bundàn õizmàt
sàfàrlàri mustàsnî;
• 
dàlà tà’minîti;
9)  mehnàtdà  màyib  bo‘lgànlik  yoki  sîg‘liqqà  bîshqàchà
shikàst yetgànlik bilàn bîg‘liq zàràrning o‘rnini qîplàsh bo‘yichà
quyidàgi miqdîrdàgi to‘lîvlàr:
• 
jàbrlànuvchi  mehnàtdà  màyib  bo‘lgunigà  qàdàr  îlgàn
o‘rtàchà îylik ish hàqigà nisbàtàn fîiz hisîbidàgi, uning kàsbgà
îid mehnàt qîbiliyatini yo‘qîtgànlik dàràjàsigà muvîfiq belgilà-
nàdigàn hàr îylik to‘lîvlàr (vîyagà yetmàgàn shàõs mehnàtdà
màyib bo‘lib qîlgàn tàqdirdà, zàràrning o‘rni uning ish hàqi
(dàrîmàdi)  miqdîridàn  kelib  chiqqàn  hîldà,  lekin  qînun
hujjàtlàridà belgilàngàn eng kàm ish hàqining besh bàràvàridàn
kàm bo‘lmàgàn miqdîrdà qîplànàdi);
• 
màõsus  tibbiy  pàrvàrishgà  muhtîj  jàbrlànuvchilàrgà  qo‘-
shimchà  õàràjàtlàr  uchun  îyigà  eng  kàm  ish  hàqining  ikki
bàràvàri miqdîridàgi to‘lîvlàr;
• 
jàbrlànuvchining  màishiy  pàrvàrishi  uchun  qo‘shimchà
õàràjàtlàr tàriqàsidà hàr îydà eng kàm ish hàqining ellik fîizi
miqdîridàgi to‘lîvlàr;
• 
õîdimning sîg‘lig‘igà shikàst yetkàzilgànligi munîsàbàti bilàn
ish beruvchi tîmînidàn bir yo‘là to‘lànàdigàn nàfàqà tàriqàsidà
jàbrlànuvchining yillik o‘rtàchà ish hàqi miqdîridàgi to‘lîvlàr;
10)  bîquvchisi  vàfît  etgànligi  munîsàbàti  bilàn  quyidàgi
miqdîrdàgi to‘lîvlàr:
• 
màrhum o‘rtàchà ish hàqining vàfît etgàn bîquvchi qàrà-
mîg‘idà  bo‘lgàn  và  uning  vàfîti  munîsàbàti  bilàn  zàràrni
undirishgà hàqli bo‘lgàn mehnàtgà qîbiliyatsiz shàõslàrgà to‘g‘ri
kelàdigàn ulushi miqdîridàgi to‘lîvlàr;
• 
bîquvchisi vàfît etgànligi munîsàbàti bilàn zàràrni undi-
rishgà  hàqli  bo‘lgàn  shàõslàrgà  bir  yo‘là  to‘lànàdigàn  nàfàqà
tàriqàsidà màrhumning o‘rtàchà yillik ish hàqining îlti bàràvàri
miqdîridàgi to‘lîvlàr;
11) tàlàbàlàrning tà’lim îlishi uchun, O‘zbekistîn Respubli-
kàsining îliy o‘quv yurti bilàn to‘g‘ridàn to‘g‘ri shàrtnîmàlàr
bo‘yichà pulli-kîntràkt àsîsidà o‘tkàzilàdigàn to‘lîvlàr;

246
12)  mîl-mulkni  sug‘urtà  qilish  và  (yoki)  hàyotni  uzîq
muddàtli sug‘urtà qilish bo‘yichà O‘zbekistîn Respublikàsidà
sug‘urtà  fàîliyatini  àmàlgà  îshirish  uchun  litsenziyagà  egà
bo‘lgàn yuridik shàõslàrgà to‘lànàdigàn sug‘urtà mukîfîtlàri.
Ìîl-mulkni  sug‘urtàlàsh  và  (yoki)  hàyotni  uzîq  muddàtli
sug‘urtàlàsh shàrtnîmàsi muddàtidàn ilgàri bekîr qilingàndà
và sug‘urtàlîvchi sug‘urtà qilinuvchigà sug‘urtà mukîfîtining
bir qismini yoki to‘liq qàytàrsà, qàytàrilgàn sug‘urtà mukîfîti
miqdîri jismîniy shàõsning sîliq sîlinàdigàn jàmi dàrîmàdi
tàrkibigà kiritilàdi;
13) yosh îilàlàr à’zîlàrining uy-jîy îlish uchun yuridik shàõs-
dàn — ish beruvchidàn îlgàn màblàg‘làri. Uy-jîy îlingàn (mulk
huquqi dàvlàt ro‘yõàtidàn o‘tkàzilgàn) sànàdàn e’tibîràn, besh
yil ichidà sîtilsà, ushbu dàrîmàdlàrgà belgilàngàn tàrtibdà sîliq
sîlinàdi;
14) õîdimlàrning màlàkàsini îshirish và ulàrni qàytà tàyyor-
làsh  õàràjàtlàri.
15.4. Jismîniy shàõslàrdàn îlinàdigàn dàrîmàd sîlig‘i
stàvkàlàri và ushbu sîliqdàn bålgilàngàn sîliq imtiyozlàri
Jismîniy  shàõslàrdàn  îlinàdigàn  dàrîmàd  sîlig‘i  bo‘yichà
imtiyozlàr  uch  guruhgà  bo‘linàdi:
1. Jismîniy shàõslàrning sîliq sîlinmàydigàn dàrîmàdlàri.
2. Sîliq sîlishdàn to‘liq îzîd etilàdigàn jismîniy shàõslàr.
3.  Qismàn,  ya’ni  dàrîmàd  îlingàn  hàr  bir  îy  uchun  eng
kàm ish hàqining to‘rt bàràvàri miqdîridàgi dàrîmàdlàr bo‘yichà
sîliq sîlishdàn îzîd qilinàdigàn jismîniy shàõslàr.
Jismîniy shàõslàrning quyidàgi dàrîmàdlàrigà sîliq sîlinmàydi:
1)  mîddiy  yordàm  summàlàri:
• 
fàvqulîddà hîlàtlàr munîsàbàti bilàn berilàdigàn mîddiy
yordàm summàlàri — to‘làligichà;
• 
vàfît etgàn õîdimning îilà à’zîlàrigà yoki îilà à’zîsi vàfît
etgànligi munîsàbàti bilàn õîdimgà berilàdigàn mîddiy yordàm
summàlàri  —  eng  kàm  ish  hàqining  yigirmà  bàràvàrigàchà
miqdîrdà;
• 
bîshqà hîllàrdࠗ sîliq dàvri uchun eng kàm ish hàqining
o‘n ikki bàràvàrigàchà miqdîrdà;

247
2) yo‘llànmàlàr qiymàtini yuridik shàõslàr tîmînidàn to‘liq
yoki qismàn qîplàsh summàlàri, turistik yo‘llànmàlàr bundàn
mustàsnî;
3) o‘z õîdimlàrigà và ulàrning bîlàlàrigà àmbulàtîriya và
(yoki) stàtsiînàr tibbiy õizmàt ko‘rsàtilgànligi uchun ish beruv-
chi tîmînidàn to‘làngàn summàlàr, shuningdek, yuridik shàõs-
ning dàvîlàsh và tibbiy õizmàt ko‘rsàtgànlik, nîgirînlik prîfilàk-
tikàsi và nîgirînlàrning sàlîmàtligini tiklàshgà dîir teõnik vîsità-
làrni îlish uchun qilingàn õàràjàtlàri.
Õîdimlàrni dàvîlàgànlik, ulàrgà tibbiy õizmàt ko‘rsàtgànlik
uchun yuridik shàõslàr tîmînidàn sîg‘liqni sàqlàsh muàssàsà-
làrigà nàqd pulsiz hàq to‘làngàn tàqdirdà, shuningdek, sîg‘liqni
sàqlàsh tàshkilîtlàri tîmînidàn yozib berilgàn hujjàtlàr àsîsidà
ushbu  màqsàdlàr  uchun  mo‘ljàllàngàn  nàqd  pul  màblàg‘làri
bevîsità õîdimgà, õîdim yo‘qligidà uning îilà à’zîlàrigà, îtà-
înàlàrigà berilgàn yoki màzkur màqsàdlàr uchun mo‘ljàllàngàn
màblàg‘làr  õîdimning  bànkdàgi  hisîbvàràg‘igà  kiritilgàn  tàq-
dirdà, ushbu dàrîmàdlàr sîliq sîlishdàn îzîd qilinàdi;
4)  O‘zbekistîn  Respublikàsi  fuqàrîlàrining  O‘zbekistîn
Respublikàsidàn tàshqàrigà ishlàsh uchun yubîrilishi munîsàbàti
bilàn budjet tàshkilîtlàridàn chet el vàlutàsidà îlingàn ish hàqi
summàlàri và bîshqà summàlàr, qînun hujjàtlàridà belgilàngàn
summàlàr  dîiràsidà;
5)  vàqtinchàlik  bir  màrtàlik  ishlàrni  bàjàrishdàn  îlingàn
dàrîmàdlàr, àgàr bundày ishlàrgà yo‘llàsh vàqtinchàlik bir màr-
tàlik ish bilàn tà’minlàsh màrkàzlàri ko‘màgidà àmàlgà îshiri-
làyotgàn bo‘lsà;
6) sîliqlàr và bîshqà màjburiy to‘lîvlàrni to‘làgànidàn keyin
õususiy kîrõînà mulkdîri, fermer õo‘jàligi bîshlig‘i iõtiyoridà
qîlàdigàn fîydà summàsi;
7) O‘zbekistîn Respublikàsining dàvlàt mukîfîtlàri và dàvlàt
pul mukîfîtlàrigà sàzîvîr bo‘lgàn jismîniy shàõslàr îlgàn bir
yo‘là berilàdigàn dàvlàt pul mukîfîti yoki shungà teng bàhîdàgi
esdàlik sîvg‘àlàrining qiymàti, shuningdek, O‘zbekistîn Respub-
likàsi  Prezidentining  yoki  O‘zbekistîn  Respublikàsi  Vàzirlàr
Ìàhkàmàsining  qàrîri  àsîsidà  bir  yo‘là  berilàdigàn  pul  mu-
kîfîti;

248
8) õàlqàrî spîrt musîbàqàlàridà sîvrinli o‘rinlàrni egàllà-
gànligi  uchun  spîrtchilàr  îlgàn  bir  yo‘là  berilàdigàn  pul
mukîfîti;
9) sànîàt mulki îbyektlàrigà và seleksiya yutug‘i pàtentigà
pàtent  (litsenziya)  egàsi  bo‘lgàn  jismîniy  shàõsning  pàtent
(litsenziya)ni  ulàrning  àmàl  qilish  muddàti  dîiràsidà,  lekin
fîydàlànish bîshlàngàn kundàn e’tibîràn, quyidà ko‘rsàtilgàn
dàvrdàn ko‘p bo‘lmàgàn muddàtdà sîtishdàn îlgàn dàrîmàdi
summàsi:
• 
iõtirîlàr và seleksiya yutug‘idàn — besh yil dàvîmidà;
• 
sànîàt nàmunàsidàn — uch yil dàvîmidà;
• 
fîydàli mîdeldàn — ikki yil dàvîmidà;
10) dînîrlik uchun pul mukîfîtlàri, shuningdek, qîn yiq-
qànlik uchun tibbiyot muàssàsàlàri õîdimlàri îlàdigàn summàlàr;
11) jismîniy shàõslàrgà õususiy mulk huquqi àsîsidà tegishli
bo‘lgàn mîl-mulkni sîtishdàn îlinàdigàn dàrîmàdlàr, bundàn
qimmàtli qîg‘îzlàrni, yuridik shàõslàrning ustàv fîndidàgi (ustàv
kàpitàlidàgi) ulushlàri (pàylàri)ni reàlizàtsiya qilishdàn îlingàn
dàrîmàdlàr,  shuningdek,  àmàlgà  îshirilàdigàn  tàdbirkîrlik
fàîliyati  dîiràsidà  îlingàn  mîl-mulkni  sîtishdàn  tushàdigàn
dàrîmàdlàr mustàsnî;
12) uy õo‘jàligidà, shu jumlàdàn, dehqîn õo‘jàligidà yetishti-
rilgàn  hàyvînlàrni  (qîràmîl,  pàrràndà,  mo‘ynàli  và  bîshqà
hàyvînlàr, bàliq và bîshqàlàrni) tirik hîldà hàmdà ulàrni so‘yib,
màhsulîtlàrini õîm yoki qàytà ishlàngàn hîldà sànîàtdà qàytà
ishlàshdàn  tàshqàri,  tàbiiy  và  qàytà  ishlàngàn  chîrvàchilik,
àsàlàrichilik và dehqînchilik màhsulîtlàrini sîtishdàn îlinàdigàn
dàrîmàdlàr, bundàn mànzàràli bîg‘dîrchilik (gulchilik) màhsu-
lîtlàri mustàsnî.
Ìàzkur  dàrîmàdlàr  sîliq  to‘lîvchi  tegishli  màhàlliy  dàvlàt
hîkimiyati îrgàni, fuqàrîlàrning o‘zini o‘zi bîshqàrish îrgàni,
bîg‘dîrchilik, uzumchilik yoki pîlizchilik shirkàtlàrining bîshqà-
ruvlàri tîmînidàn berilgàn, reàlizàtsiya qilingàn màhsulît sîliq
to‘lîvchi tîmînidàn ungà yoki uning îilà à’zîlàrigà àjràtilgàn
yer uchàstkàsidà yetishtirilgànligini tàsdiqlîvchi belgilàngàn shàkl-
dàgi hujjàtni tàqdim etgàn tàqdirdà, sîliq sîlishdàn îzîd qilinàdi;
13) õàlqàrî hàmdà respublikà tànlîvlàri và musîbàqàlàridà
îlingàn buyum tàrzidàgi sîvrinlàrning qiymàti;

249
14)  yuridik  shàõsdàn  sîliq  dàvri  mîbàynidà  eng  kàm  ish
hàqining îlti bàràvàri miqdîrigàchà bo‘lgàn qiymàtdàgi:
• 
õîdimlàr nàturà shàklidà îlgàn sîvg‘àlàr;
• 
ilgàri màzkur yuridik shàõsning õîdimlàri bo‘lgàn ishlàmà-
yotgàn pensiînerlàr và mehnàt qîbiliyatini yo‘qîtgàn shàõslàr,
vàfît etgàn õîdimning îilà à’zîlàri tîmînidàn îlingàn sîvg‘àlàr
và bîshqà turlàrdàgi yordàm;
15) jismîniy shàõslàrdàn merîs yoki hàdya tàrtibidà, shu-
ningdek,  tekin  îlingàn  pul  và  nàturà  shàklidàgi  dàrîmàdlàr,
bundàn fàn, àdàbiyot và sàn’àt àsàrlàrining, àdàbiyot và sàn’àt
àsàrlàri  ijrîchilàrining,  shuningdek,  kàshfiyotlàr,  iõtirîlàr  và
sànîàt  nàmunàlàri  muàlliflàrining  merîsõo‘rlàri  (huquqiy
vîrislàri)gà to‘lànàdigàn pul mukîfîtlàri mustàsnî;
16) dàvlàt zàyomining îbligàtsiyalàri bo‘yichà yutuqlàr, shu-
ningdek, O‘zbekistîn Respublikàsining dàvlàt qimmàtli qîg‘îz-
làri bo‘yichà fîizlàr, lîtereya bo‘yichà yutuqlàr;
17) depîzit sertifikàtlàri, dàvlàt qimmàtli qîg‘îzlàri bo‘yichà
dàrîmàdlàr, shuningdek, bànklàr và kredit uyushmàlàridàgi îmî-
nàtlàr  bo‘yichà  fîizlàr  hàmdà  yutuqlàr;
18)  õàlqàrî  hàmdà  chet  el  tàshkilîtlàri  và  fîndlàridàn,
shuningdek,  ilmiy-teõnikà  hàmkîrligi  sîhàsidàgi  O‘zbekistîn
Respublikàsining õàlqàrî shàrtnîmàlàri dîiràsidà bevîsità jis-
mîniy shàõs grànt beruvchidàn yoki O‘zbekistîn Respublikàsi
Vàzirlàr Ìàhkàmàsi tîmînidàn vàkil qilingàn fàn và teõnîlî-
giyalàrni rivîjlàntirishni muvîfiqlàshtirish bo‘yichà îrgànning
õulîsàsi bo‘lgàn tàqdirdà, yuridik shàõsdàn — grànt îluvchidàn
îlgàn grànt summàsi;
19)  fuqàrîlàrning  sîliq  sîlinàdigàn  ish  hàqi  và  bîshqà
dàrîmàdlàrining  dàvlàt  kîrõînàlàri  mîl-mulkini  sîtib  îlish,
õususiylàshtirilàyotgàn  kîrõînàlàr  àksiyalàrini  îlish  uchun
yo‘nàltirilàdigàn  summàlàri,  shuningdek,  dividendlàr  tàrzidà
îlingàn  và  dividend  to‘làgàn  yuridik  shàõsning  ustàv  fîndigà
(ustàv  kàpitàligà)  yo‘nàltirilgàn  dàrîmàdlàr.
Ushbu bànddà nàzàrdà tutilgàn imtiyoz qo‘llànilgànidàn so‘ng
bir  yil  ichidà  muàssis  (ishtirîkchi)làr  tàrkibidàn  chiqilgàndà
(chiqib ketilgàndà), màzkur mîl-mulk sîtilgàndà yoõud tugàtilà-
yotgàn yuridik shàõsning mîl-mulki uning muàssislàri (ishtirîk-

250
chilàri)  o‘rtàsidà  tàqsimlàngàndà  ilgàri  sîliq  sîlishdàn  îzîd
qilingàn dàrîmàdlàrgà umumiy àsîslàrdà sîliq sîlinishi keràk;
20)  mehnàt  shàrtnîmàsi  bekîr  qilingànidà  eng  kàm  ish
hàqining o‘n ikki bàràvàri miqdîri dîiràsidà to‘lànàdigàn ishdàn
bo‘shàtish  nàfàqàsi,  qînun  hujjàtlàridà  belgilàngàn  bîshqà
nàfàqàlàr, bundàn vàqtinchà mehnàtgà qîbiliyatsizlik nàfàqàlàri
(shu jumlàdàn, îilàning bemîr à’zîsini pàrvàrishlàsh nàfàqàsi)
mustàsnî, shuningdek, fuqàrîlàrning o‘zini o‘zi bîshqàrish îrgàn-
làri, xàyriya và ekîlîgiya jàmg‘àrmàlàridàn jismîniy shàõslàrgà
berilàdigàn yordàm tusidàgi to‘lîvlàr;
21)  îlingàn  àlimentlàr;
22)  fuqàrîlàrning  sug‘urtà  tîvîni  sifàtidà  îlàdigàn  sum-
màlàri;
23) qînun hujjàtlàridà dàvlàt stiðendiyalàri uchun belgilàn-
gàn miqdîrlàrdà tà’lim và ilmiy tàdqiqît muàssàsàlàri tîmî-
nidàn  to‘lànàdigàn stiðendiyalàr;
24)  uy-jîy-kîmmunàl  õizmàtlàrigà  hàq  to‘làsh  bo‘yichà
qînun  hujjàtlàrigà  muvîfiq,  hàr  îylik  kîmpensàtsiya  pul
to‘lîvlàri;
25)  dàvlàt  pensiyalàri;
26)  jàmg‘àrib  bîrilàdigàn  màjburiy  pensiya  bàdàllàri,  ulàr
bo‘yichà  fîiz  dàrîmàdlàri,  shuningdek,  jàmg‘àrib  bîrilàdigàn