Rus musiqa madaniyatining tarqqiyot davrlari

Sezar Antonovich Kyui

Sezar Antonovich Kyui-Rus kompozitori va musiqiy tanqidchi,”Qudratli to’da “ va Belyayev to’garagi a’zosi,fortifikatsiya ptoffessori,general-muhandis.

Sezar Kyui 1835-yilning 6-yanvarida Vilna shahrida tug’ildi.10 yoshida opasidan fortepiano chalishni o’rganadi,keyinchalik,German va skripkachi Diolardan ta’lim oladi.Vilna gimnaziyasida o’qiydi va shu vaqtda o’zining sevimli kompozitori Shopen mazurkalari ta’sirida o’qituvchisining dafn marosimi uchun o’zining birinchi mazurkasini yozadi. Vilnada yashab yurgan paytda Monyushko iqtidorli Sezarni bepul garmoniya darslariga jalb etadi,lekin, bu darslar 7 oy atigi davom etadi xolos.1851-yilda Bosh Injenerlik oliygohiga o'qishga kiradi.1858-yilning 19-oktyabrida Kyui Dargomijskiyning o'quvchisi Malvina Rafailovna Bambergga uylanadi.

Uning ijodiy me’rosi juda keng. Uning ilk romanslarini 1850-yil atrofida yozgan va ular keyinchalik ''6 Polyak qo'shiqlari"to'plamida nashr etilgan.14ta opera,jumladan , 1959 yilda yozilgan "Mandarin o’g’li" bir aktli yengil janrdagi komik opera, “Vilyam Ratkliff” (Genrix Geyne,1869 yilda), “Andjelo”(Viktor Gyugo dramasi syujetlari asosida1875-yida),”Saratsin”(1898-yilda Aleksandr Dyuma syujetlari asosida),”Kapitan qizi”(1909 yil,A.S.Pushkin asariga),4ta bolalar uchun opera:"Qor bahodir"(1904),"Qizil qalpoqcha"(1911),"Etik kiygan mushuk"(1912),"Ahmoq Ivan"(1913), orkestr va kamer cholg’ulari ansambllari,fortepiano ,skripka,violonchellar,xorlar vocal ansambllari uchun asarlar va romanslar yozgan.Vokal musiqasiga 70dan ortiq xor va 2 ta kantata:"Doma Romanovning 300 yilligi"(1913) va Grinevskiy so'ziga,Lermontov xotirasiga yozilgan "Sening she'ring" 2ta skertso,4ta syuita,"Marche Solenello"nomli tarantella va vals, Dargomijskiyning "Tosh mehmon"operasining 1-sahnasini va Musorgskiyning "Sorochindagi yarmarka" operasini tugatadi.