Respublika o`rta maxsus, kasb – hunar ta`limi markazi qashqadaryo viloyat hokimligi o`rta maxsus, kasb – hunar ta`limi boshqarmasi

1. Sxemalar to’g’risida nimalarni bilasiz?
2. Kinematik sxemalar nima?
3. Gidravlik va pnevmatik sxemalarni izohlab bering.
4. Radio-elektr sxemalarni tushuntirib bering.
20-Mavzu: Qurilish chizmalari: Yo’l qurilishi va uy-joy arxitektura qurilish chizmalari.
Reja:
1. Qurilish chizmalri tushunchasi.
2. Qurilish chizmalarini shartli grafik belgilarda chizilishi.
3. Qurilish chizmalaini o’qish va uni bajarish tartibi.
4. Qurilish chizmalarini chizishda shartlilik va soddalashtirishlar.
5. Qurilish chizmalarini bagarish tartibi.

Har qanday bino va inshoatni qurishda turli kasbdagi ishchilar qatnashadi. Shuning uchun har bir malakali quruvchi faqat o‘z kasbiga oid chizmalarnigina emas, balki umumiy chizmalarni o'qishni bilishi kerak. Bunday chizmalarga butun bino yoki inshoot chizmasi, plantar, fasadlar, qirqimlar kabilar kiradi.

Siz mashinasozlik chizmaiari, sxernalar to ‘g‘risida bilimlar oldingiz. Endi qurilish chizmaiari bilan tanishamiz. Mashinasozlik va qurilish chizmalarini chizish bir-biriga o‘xshaydi. Lekin qurilish chizmachiligining o‘ziga xos tomonlari bor.
Qurilish chizmaiari shartli grafik belgilarda chiziladi ( O‘zDSt 2.305 : 97). Qurilishda asosan loyiha chizmalariga binoan ish tashkil qilinadi. Loyiha topshirig‘i asosida texnik loyiha chizmaiari ishlab chiqiladi: qurilish uchastkasining bosh plani; binoning plani; qirqimlari; fasadlari.
Bosh pianlar. Bosh plantar asosiy loyiha hujjati hisoblanadi. Ularda ajratilgan obyekt hududining shakli, binoiarning joylashuvi, hududning boshqa hudud bilan va bosh ko'chaga qanday tutashganligi ko'rsatiladi. Asosiy qurilishga nisbatan yordamchi qurilishlar, o‘tqaziladigan daraxtlar, yoMaklar va boshqalar to‘g‘risida ma’lumotlar beriladi.Bosh planda shimol (Sh) va janub (J) ni, shamolning ko‘proq esish tomonini ko‘rsatuvchi bclgilar tasvirlanadi. 6.1- chizmada maktab uchastkasining bosh plani tasvirlangan.
Qurilish chizmalarida asosan plan, fasad, qirqimlar tasvirlanadi. 6.2- chizmada H da plan, V da fasad, W da qirqimlar hosil bo'lishi ko'rsatilgan.
Binoning plani. Binoning plani deb uning gorizontal tekislikdagi tasviriga aytiladi. Unda xonaning deraza tokchalaridan biroz yuqoriroqdan fikran o'tkazilgan tekislik bilan qirqilganda hosil bo'ladigan qirqim tasvirlanadi (6.3- b chizma).
Planda bino xonalarining joylashishi, eshik, deraza, ko‘p qavatli binolarda zinapoya, mo‘rkonJar, sanitariya-texnika jihozlari ko'rsatiladi. Asosiy ko‘taruvchi, ya’ni qirqimga tushgan devorlar asosiy tutash yo‘g‘on chiziqda, qolgan bino elementlari ingichka tutash chiziqda tasvirlanadi. Xonalarni ajratib turuvchi parda (yupqa) devorlar qirqimga tushgan bo‘lsa ham ular ingichka tutash chiziqda tasvirlanadi.
Ko‘p qavatli binolarda qavatlardagi xonalar joylashishi turli xil bo'lsa, har qaysi qavat uchun alohida plan chiziladi. Ko‘p qavatli binolardagi xonalarning joylashishi bir xil bo‘lsa, eng yuqori qavat plani qirqimda ko'rsatiladi. Qurilish chizmalarida qirqimga tushgan devorlar shartli shtrixlanmasliklari mumkin. Tomning yopish plani ikki nuqtali shtrix chiziqda ko‘rsatilishi ham mumkin (6.3- b chizma).