Reja: O‘zbekiston Respublikasining 2009 yil 30 sentabrdagi “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi qonunning mazmun-mohiyati

11--rasm. O’z-o'zidan yonishni ifodalovchi chizma. 

 

Agar  reaksiya  egri  chiziq  asosida  bo'lsa,  bunda  issiqlik  ajralishi  tarqalayotgan  issiqlikka 

nisbatan hamma vaqt ko'p bo'ladi. Bu holatda aralashmaning issiqligi ko'tarila boradi va natijada 

o'z-o'zidan alangalanish boshlanadi. 

Reaksiyaga  kirishuvchi  moddalarning  ajralayotgan  issiqligi  bilan  tarqatayotgan  issiqligi 

orasidagi mutanosiblik qizdirish egri chizigi bo'ylab borganda kuzatiladi. Bunda qizdirilishning va 

issiqlik  tarqatishning  tenglashgan  holati 

V

  nuqtaga  to'g'ri  keladi.  Ammo  bu  tenglashish  turg'un 

holat  emas.  Bu  holatda  uncha  katta  bo'lmagan  qizdirish  ham  moddalardan  ko'plab  issiqlik 

ajralishini ta'minlash va o'z-o'zidan alangalanishga olib kelishi oson. Demak, bu ikki chiziqning 

kesishgan nuqtasi 

V

 ni issiqlik ajralishi va tarqa-lishi tenglashgan holat deb qarash mumkin. Mana 

shu tenglashgan holatdagi haroratni o'z-o'zidan alangalanish harorati deb yuritiladi. 

Har xil moddalar uchun o'z-o'zidan alangalanish harorati har xil bo'ladi va ba'zan keskin farq 

qiladi. Masalan, A-72 benzinining o'z- o'zidan alangalarini harorati 255 °C ga, qayin yog'ochiniki-

400 °C, linoleumniki-411 °C ga teng.