Referat mavzu: Dasturlashda matematik modellashtirish Bajardi: Qurbonov N. N mundarija

III.Xulosa……………………………………………………………………………………… 10

IV.Foydalanilganadabiyotlar………………………………………………………………….11

I. Kirish

Dasturlashda matematik modellashtirish − Hozirgi vaqtga kelib «Matematik modellashtirish» fani ta’limning ko’pgina yo’nalishlarida asosiy fan sifatida o’rganila boshlandi. Oliy ta’limning

davlat standartiga asosan har bir bakalavr va magistr o’z sohasida mavjud bo’lgan
asosiy jarayonlarni chuqur tahlil qilib berishligi kerak bo’ladi. Bu esa, hozirda matematik modellashtirish fani orqali amalga oshirilmoqda. Matematik modellashtirish optimal boshqarish parametrlarini aniqlashda samarali qurol hisoblanadi. Ayniqsa, fizikaviy va kimyoviy jarayonlarning qonuniyatlari yetarlicha o’rganilgan holatlarida. Shundan kelib chiqqan holatda tashqi ta’sirlarning keng diapozonida obyektning matematik modelini hisobi orqali boshqarish parametrlarini aniqlash amalga oshiriladi. Matematik dasturlashning predmeti korxona, firma, bozor, ishlab chiqarish birlashmasi, harbiy xizmat ob’ektlari va boshqa iqtisodiy jarayonlarni tasvirlovchi matematik modellardan iborat bo’ladi. O’rganilayotgan iqtisodiy jarayonlarning asosiy xossalarini matematik munosabatlar yordamida tasvirlash tegishli iqtisodiy jarayonning matematik modelini qurish deyiladi.

Dasturlashda matematik modellashtirish usullarining rivojlanishi apparatda yuz beradigan texnologik jarayonlarni tadqiq qilish metodologiyasini o’zgartirish imkonini yaratadi, bu esa butun ishlab chiqarish va apparatlarning ierarxik strukturasi, sathlari orqali hodisalarning sabab-oqibat aloqalarini ochishda o’z ifodasini topadi. Texnologik jarayon, unda yuz beruvchi fizik-kimyoviy hodisalarni baholashdan boshlab, alohida sathlar orasidagi o’zro ta’sirlarni hisobga olib, integral baholashlargacha tahlil qiladi. Bu tarzda olingan tavsif jarayonning eng umumiy belgilarini xarakterlab, jarayonning matematik modeli sifatida ko’rish mumkin.

Matematik modellashtirish jarayon tadqiqotining asosiy qismini, qimmat turuvchi va ko‘p hollarda amalga oshirish qiyin bo‘lgan tajribalarsiz uning matematik modelida amalga oshirishga imkon beradi. Texnologik qurilmalar quvvatlarining ahamiyatli darajada o‘sishi tashqi va ichki energiya resurslaridan optimal foydalanish bilan bog‘liq qator masalalarning yuzaga kelishini belgilaydi. Shuning uchun ham amaldagi jihozlarni takomillashtirish va yangilarini loyihalashda asosiy e’tibor texnologik va konstruktiv parametrlami hisoblashning aniq usullarini ishlab chiqishga qaratiladi.