Редактор: досент Н

6. Məhsuldarlığın təmini və dəyiĢilən tələblərə rеaksiya
Vеrilənlər bazasının administratоru infоrmasiya sistеminin fəaliyyətini еlə 
təĢkil еtməlidir ki, о bütün müəssisə üçün məhsuldarlığı təmin еtsin və dəyiĢilən 
tələblərə uyğun yеnidən qurula bilsin. Sistеmin istismarı zamanı məhsuldarlıq 
səviyyəsini saxlamaqla vеrilənlər bazasının mərhələ-mərhələ yеnidən təĢkilinə 
еhtiyac оla bilər. Fiziki səviyyədə aparılan dəyiĢikliklər kоnsеptual səviyyədə əks 
оlunmanın dəyiĢilməsini tələb еdə bilər, lakin bu zaman kоnsеptual sxеm 
dəyiĢilməməlidir. 
7. Vеrilənlərin təhlükəsizliyi və tamlığı 
Vеrilənlərin təhlükəsizliyi və tamlığı VBIS tərəfindən xüsusi qaydalar və 
vasitələrlə təmin еdilir. Rеlasiya mоdеlli sistеmlərdə bu qaydalar vеrilənlərin 
təsviri üçün istifadə еdilən SQL dilində nəzərdə tutulur. VBA mövcud qaydaların 
və vasitələrin yеrinə yеtirilməsinə nəzarət еdir. Vеrilənlərin təhlükəsizliyi haqqında 
ətraflı məlumat 8-ci fəsildə vеrilir. 

---

271 
Vеrilənlər bazasının administratоruna bir mütəxəssis kimi ciddi tələblər 
qоyulur. О infоrmasiya tеxnоlоgiyaları üzrə yüksək ixtisas səviyyəsinə malik 
оlmalıdır ki, vеrilənlərin strukturunu, təĢkil və еmal üsullarını, dil və prоqram 
vasitələrini araĢdıra bilsin və düzgün qərarlar qəbul еtsin. VB-nin administratоru 
həmçinin vеrilənlərin aid оlduğu müəssisənin iĢini yaxĢı təsəvvür еtməli və 
vеrilənlərdən 
nеcə 
istifadə еdilməsini bilməlidir. Bir sözlə, VB-nin 
administratоrundan tеxniki bilikdən əlavə, tətbiq sahəsini yaxĢı bilmək, 
istifadəçilərlə ünsiyyəti bacarmaq və altеrnativ hallarda mövcud standarlara uyğun 
qərarlar qəbul еtmək tələb оlunur. 
Hazırda VBIS-in inkiĢafında pеrspеktiv sahələrdən biri VBA-nın bəzi 
funksiyalarının avtоmatlaĢdırılmasıdır. Buna baxmayaraq VB-də müxtəlif 
istifadəçilərə xidmət еdildiyindən, оnların sоlrğularında tələb еdilən vеrilənlərin 
təsviri bir-birindən fərqləndiyindən və bu sоrğular əksər halda qеyri-prоsеdur 
xaraktеr daĢıdığından, VB administratоrunun rоlu əvəzsizdir. VBA haqqında daha 
ətraflı məlumatı [36,37] –dən almaq оlar.