Jah o n s iv iliz a ts iy a la r i ta r ix i
1. Olovdan foydalanish va m ehnat qurollarini yasash ko‘nikm a-m ala-
kasining shakllanishi odamni boshqa m avjudotlardan farq qilishiga va as-
ta-sekin o ‘zini jism oniy va ma’naviy kam ol topa borishiga sabab b o ‘ldi.
2. Nutqning paydo bo‘Iishi. H ayvonlam ing o‘zaro bir-birlarini tushu-
nislii, o '/, hissiyotlarini ichki sabablar bilan ifodalashidan tubdan farq
qilgan predmetli dunyoning m azm unini uzatadigan nutqda anglanadigan
likrlash va nutqning obyekti b o ‘lib xizm at qiladigan ifodalash qobiliyati
I'nqat insonga xos.
3. Odam ning inson sifatida kam ol topishining om illaridan biri uning
o '/ - o ‘zini nazorat qilishga qodir bo ‘lishidir. M isol uchun, urug‘ jam oasi
davrida tabu yani taqiq orqali odam ozini faoliyatini va his-tuyg‘usini
liyib turishi m um kin edi.
4. O dam lar jam oasi va jam iyatlarning tashkil topishi. Odam ongli
holda o ‘z turm ush tarzini jam oa asosida qurdi va uni yuqori shakllarga
davlat va jam iyat shakliga olib keldi.
O qibatda bu vaqt ichida insonning ijtimoiy genotipi shakllandi. U na-
I'nqal o ‘z tirikchiligi va tabiat injiqliklaridan k o ‘proq mustaqil b o ‘lishi
va mehnat qurollari ham da texnologiyalam i q o ‘llashi uchun, eng avvalo,
nuiloqot vositalari va fikrlam i uzatish, kishilik ham jam iyatlarini tashkil
otishda insonning genotipi aks etdi. Axloqiy norm a va m a’naviy dunyo
insonning o ‘zini anglashida k o ‘rindi.
2.
O 'tish davri: M ezolit. M ezolit jam iyatga o‘tish davri ekanligini
qanday asoslash m um kin? 0 ‘tish davri qadimgi O ld Osiyo (Misr, M e-
sopotamiya, Falastin, Sharqiy O 'rtay er dengizi sohillari, Kichik Osiyo)
udum taxm inan er. avv. 10-8 m ing yilliklarga tengdir. Bu vaqtda yirik
t’kolny.ik tushkunlik yuz berdi. Yeming yashashga yaroqli quruqlik qis-
tnula iqlim sharoitlari, flora va fauna o ‘zgardi. Yirik hayvonlar kam ay-
di у ok i iqlim vn odamning ongli faoliyati tufayli qirilib ketdi. N atijada
iisosiy o/iq-ovqal manbayi bo‘lgan ovning unumdorligi pasaydi. Endi-
likda lez yugnradigim tuayda hayvonlar va qush-parrandalar ov o ‘ljasiga
nylandi.()4|-yoyning o'zlashtirishi m ezolitning m ashhur kashfiyoti edi.
«Kamon, o ‘q, kamon ipi - degan edi F.Engels, ju d a m urakkab qurolni
tashkil qiladi. Uni kashf qilish uzoq to ‘planadigan tajriba va rivojlangan
nqliy qobiliyat, shuningdek, bir vaqtning o ‘zida boshqa kashfiyotlami bi-
lishni talab qiladi». Odamlar mehnat qurollarini takomillashtirishga majbur
bo'ldilar. U rug‘ jam oalarida o 'q uchlari, nayza, gaф unlar, otiladigan kal-
la nayzalar tayyorlana boshlandi.
Do'stlaringiz bilan baham: