Radio jurnaliSTİKA

Kondensator mikrofon

---

17
RADİONU ANLAMAQ /
MONTAJ PRİnsİPLƏRİ
II BÖLÜM
MONTAJ PRİNSİPLƏRİ 
Montaj – aydın qavranılması, fikrin və ya səsin məntiqi 
ardıcıllığını qoruyaraq xam səsin (bu müsahibə, 
olaydan reperaund və təbii səs ola bilər) qısaldılması 
və mümkün qədər düzən verilməsi, sıralanmasıdır. 
Müsahibələr nadir hallarda aydın, konkret və lazımi 
uzunluqda olur. Odur ki, reportyor arzuolunmaz, 
tərəddüdlü hissələri, təkrarları, nitqdəki yanlışları 
kəsməlidir. Bəzən deyilənləri daha məntiqi sıralamaq 
üçün onları fərqli (yeni) düzəndə verməyə ehtiyac 
olur. Bunlar özəlliklə səs montajı üçün dizayn edilən 
Audicity (pulsuz onlayn proqram) və ya Adobe 
Audition-nun köməyi ilə gerçəkləşir.
Reportaj üçün yığılmış bütün xam səslərin hazır, 
bilgisayarın qarşısına keçirsən, proqramı açıb montaja 
başlamaq istəyirsən və sual yaranır – nədən başlamalı? 
Bax, elə bu sualın cavabını asanlaşdırmaq, montajı 
sürətli etmək üçün lap əvvələ qayıtmalıyıq. Montaj 
bilgisayar qarşısına keçdiyin an başlanan hərəkət 
deyil. Jurnalist montaja elə reportajı hazırladığı vaxt 
başlayır. Necə? Radio reportaj və ya müsahibənin 
hazırlanmasının hər addımda montajı düşünmək 
lazımdır.
Montaj prosesi, studiyada
YADDA SAXLA!
▪ Yazdığın səslərin siyahısını tut. Bu, 
reportajının strukturunu müəyyən 
etməyə yardımçı olacaq. 
▪ Biz səsə uyğun mətn yazırıq, mətnə 
uyğun səs yox. İkincisi qəti qadağandır 
(ən azı, subyektivlik və qurama olduğu 
üçün)!
▪ Səslərin harada, kimlərdən alındığını 
qeyd et, bu ona görə vacibdir ki, süjet 
xəttində kimdən yararlanacağını və 
hansı səs təsvirlərinin olacağını biləsən.
▪ Nə qədər səs yazılmasından ehtiyatlı 
ol – çox səs yazmaq ona yenidən 
qulaq asmaq üçün çox vaxt sərf etmək 
deməkdir. Odur ki, lazımlı səsləri yaz. 
Söhbət müsahibədən gedirsə, suallarını 
qabaqcadan hazırla.
▪ Səslərin necə yazıldığını müsahibəyə 
başlamazdan əvvəl yoxla. Pis yazılmış 
səsi düzəltmək olmur. 
▪ Müsahibin dediklərinə diqqət et, 
imkan varsa, hansı saniyədə lazımlı 
sitat dediyini qeyd et – bu ona görə 
vacibdir ki, montaj zamanı, məsələn, 
30 dəqiqəlik müsahibədən məhz hansı 
hissələrin lazım olduğunu bilib materialı 
tez montaj edəsən

---