R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

66 0 ‘zbekiston Respublikasining «Axborot olish kafolatlari va erkinligi
t o ‘g ‘risida»gi Qonuni. 2000-yildagi 15-dekabr 175-II-son qonuni
tahriridagi modda // «Xalq so'zi» gazetasi, 2001-yil 9-yanvar, 6-son.
153 >

---

0 ‘zbekistonda islom dini bilan bir qatorda pravoslavlar, 
yahudiylar, baptistlar, adventistlar, katoliklar, lyuteranlar, 
bahoichilar, krishnaitlar, buddistlar, xristian-presvitorianlari 
singari bir qancha din va mazhablar mavjud.
U lardan har birining o ‘ziga xos va mos tartib-qoidalari, 
hayot tarzi, dunyoqarashi, talab va ehtiyojlari mavjud. Ana 
shunday xilma-xillikdan va haqiqiy demokratik tamoyillardan 
kelib chiqib 0 ‘zbekiston R espublikasi K onstitutsiyasida: 
«Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson
xohlagan diniga e’tiqod qilish yoki hech qanday dinga e’tiqod
qilmaslik huquqiga ega», 
degan qoida kiritilgan (31-modda).
D a v la t va diniy ta s h k ilo tla r o ‘rta sid a g i m u n o sab at 
masalasiga esa quyidagi m oddada aniqlik kiritilgan: «Diniy 
tashkilotlar va birlashmalar davlatdan ajratilgan hamda qonun 
oldida tengdirlar. D avlat diniy birlashmalarning faoliyatiga 
aralashmaydi» (61-modda).
K o n stitu tsio n n o rm a la rd a d av lat va din 
0
‘rtasid ag i 
munosabatlar masalasidagi ikki jihati yaqqol ajralib turadi.
B irinchisi, din — jam iy atd a inson parv arlik ruhiyatini 
shak llanishida, yuksak m ad aniy at va m a ’n aviyat quroli, 
beqiyos axloqiy tarbiyasi, insonlarni kamtarinlik, kamsuqum- 
likka, halollik, poklikka undashi kabi qadriyatlarni barcha 
milliy qadriyatlar qatorida teng huquqli qadriyat sifatida tan 
olinganligidir.
Ikkinchidan, dindan g ‘arazlik yo‘lida foydalanish, diniy 
om illardan foydalanib siyosatga, davlat ishiga aralashish, 
hokimiyatga intilish kabi holatlarning qat’iy man etilishidir.
Musulmonlar hayotida qutlug‘ kunlar hisoblangan Qurbon 
va Ramazon hayitlari kunlarini doimiy suratda bayram qilish 
va ularning dam olish kunlari deb e’lon qilinishi ham yosh 
mustaqil davlatimizning tarixida alohida bir sahifani ochdi.
Mustaqillik tufayli davlat musulmonlarga iltifot va m uruw at 
ko‘rsata boshladi. 0 ‘zbekiston musulmonlari bevosita hukumat 
yordamida har yili muqaddas Haj va Umra amallarini ado etish 
imkoniyatiga erishdilar. Hozirga qadar 30 mingga yaqin 0 ‘zbekis- 
ton musulmonlari ana shu muqaddas qadamjolarni ziyorat qilib 
qaytish sharafiga muyassar bo‘ldilar.
D av la t to m o n id an am alga o sh irila y o tg a n bu ish lar, 
musulmonlarga ko ‘rsatilayotgan muruvvatning maqsadi diniy 
qadriyatlarni qaytadan tiklash va uni yanada rivojlantirish, 
xalqimizni barkamol qilish va komil insonlarni tarbiyalashga 
qaratilgandir.
154

---

Dinning ulug‘ qadriyatlaridan biri shundaki, unda millat- 
lararo mojarolar, qonli to ‘qnashuvlar qattiq qoralanadi, turli 
dindagi va millatdagi odamlarning o ‘zaro birodar, ahil bo‘lib 
tinch-totuv hayot kechirishga, barcha dindorlar milliy totuv- 
likda yashashga d a’vat etiladi.
Bugungi kunda Respublikada turli millatdagi din vakillar- 
ning hech qanday to ‘siqlarsiz o ‘z dinlariga e’tiqod qilishlari 
uchun barcha sharo itlar yaratilgan. Sobiq Ittifoq davrida 
Respublikamizda bor-yo‘g‘i 89 ta masjid va ikkita m adrasa 
faoliyat k o ‘rsatgan b o ‘lsa, hozir 0 ‘zbekiston musulmonlari 
idorasi boshqaruvi ostida rasmiy ro ‘yxatdan o‘tgan 1871 dan 
ortiq masjid faoliyat ko‘rsatib turibdi.
Shuningdek, m am lakatim izda istiqom at qilayotgan turli 
millat vakillari ham o ‘zlari e’tiqod qilayotgan dinlarida erkin 
ibodat qilmoqdalar. Bugun Respublikamizda 15 turdagi 186 
dan ziyod noislomiy diniy tashkilotlar rasman faoliyat k o ‘rsat- 
moqda.
«Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to ‘g‘risida»gi Qonun- 
ning 9-moddasi asosida, markaziy boshqaruv organi hisoblan- 
gan 0 ‘zbekiston M usulm onlar idorasiga qarashli Toshkent 
islom in s titu ti, « K o ‘k aldo sh » , « M ir-A rab » m ad rasasi, 
«X adichai K ubro» kabi 11 ta diniy o ‘quv yu rti faoliyat 
k o ‘rsatmoqda.
Bulardan tashqari, Rus Pravoslav Cherkovining Toshkent 
va 0 ‘rta Osiyo yeparxiyasining T o sh k en t rus pravoslav 
seminariyasi hamda O'zbekiston T o ‘liq yevangel-Xristianlar 
Markazining Samarqand protestant diniy seminariyasi ishlab 
turibdi67.
Bugungi kunda Respublikada amalga oshirilayotgan keng 
k o ‘lam li d em o k ra tik islo h o tla r h am d a inson h u q u q la ri 
himoyasini kuchaytirishga qaratilgan izchil siyosat fuqarolik 
jamiyatining ajralmas qismi b o ig a n jam oat tashkilotlarining 
o ‘rni va ahamiyatini tobora oshirmoqda.
Zero, ja m o a t tash k ilo tlari o ‘z m aqsad va vazifalariga 
muvofiq ravishda Respublikada o ‘tkazilayotgan keng ko‘lamli 
islohotlarga munosib hissa qo‘shib kelmoqdalar.
Hozirgi kunda jam oat va nodavlat tashkilotlari oldida katta 
vazifalar turibdi. Zotan, yangi jamiyat barpo etish jarayonida