Qoraqalpog’iston davlat universiteti buxgalteriya xisobi va audit (tarmoqlar bo’yicha) ta’lim yo’nalishi

S

APS = --------------- 100

Yd

Bunda: APS (average propensity to saving) – jamgarmaga o`rtacha moyillik.

Misol uchun, tasarrufidagi daromad darajasi 410 va 530 shartli birlikka va iste`mol darajalari 405 va 495 shartli birlikka teng bo`lgan xolatlar uchun iste`molga o`rtacha moyillikni xisoblaymiz, ya`ni:

ARS =(405 / 410) x 100 = 98, 78% yoki 0,98;

ARS = (495 / 530) x 100 = 93,39% yoki 0,93 ga teng.

Demak, bu misollardan ko`rinib turibdiki, tasarrufidagi daromadlar mikdori ko`payib borishi bilan uning tarkibidagi iste`mol ulushi kamayib va aksincha jamgarma ulushi ko`payib boradi. Bu xolatni Keynsning “asosiy psixologik konun”i bilan izoxlash mumkin. “Mavjudligiga nafakat aprior tasavvurlarga ko`ra, bizning inson tabiatini bilishimizdan kelib chikib shuningdek o`tmish tajribasini sinchiklab o`rganish asosida biz to`lik ishonishimiz lozim bo`lgan asosiy psixologik konun shundan iboratki kishilar daromadlari o`sishi bilan, odatda, o`z iste`mollarini oshirishga moyillar, ammo daromadlari o`sgan darajada emas”^*

Soliklar to`langandan keyin kolgan daromadning bir kismi iste`mol kilinadi, ikkinchi kismi esa jamgariladi, shu tufayli xam iste`molga va jamgarishga o`rtacha moyillik yigindisi 100% ga yoki koeffitsient ko`rinishda 1 ga teng: ARS + ARS = 100% yoki 1.

Uy xo`jaliklari tasarrufidagi daromadlarining o`sgan kismini yo iste`mol kiladi, yoki jamgaradi.

Iste`moldagi o`zgarishlarning shu o`zgarishni keltirib chikargan tasarrufidagi daromad o`zgarishdagi ulushi iste`molga chegaralangan moyillik deyiladi.

 Δ S