Qiziqarli kimyo

Asbob va reaktivlar. 
Oddiy grafin. Kipp appa- 
rati yoki C 0 2gazi olish qurilmasi. Marmar 
bo‘laklan. Xlorid kislota eritmasi (1:3) Archil- 
gan butun tu-xum. 0 ‘yuvchi kaliy yoki natnyning 
konsetrlangan eritmasi (u bilan juda ehtiyot bo‘lib 
ishlash lozim!).
Stol ustida grafin turibdi. Grafin og‘ziga, uning b o ‘g ‘ziga 
sig‘maydiganarchilgan tuxum qo‘yilgan. Grafin og‘zidan tuxumm olib,
37

---

kolbadagi suyuqlik grafingaquyiladi va tuxum 
yanajoyigaqo'yiladi. Grafin tuxum bilan sekin 
chayqatilsa, u tuxumni у uta boshlaydi.
Nega grafin tuxumni yutadi9 Bu tajriba- 
ningsin nimada9
25-rasm. ( iralinning tuxumni yutishi.
Tajriba quyidagicha baj ariladi. Kichiqroq kolbachada o'yuvchi kaliv yoki natriy - 
ning konsetrlangan eritmasi tayyorlab qoyiladi. Yaxshilab pishirilgan tuxumning 
p o ‘chog‘ini ehtiyotlik bilan archib (archishda ba'zi joy lari buzilsa, tajriba chiqmaydi, 
bunda tuxumni boshqasi bilan almashtirish zarur), grafin og'ziga qo'yib ko‘riladi. 
Tuxumning 1/3 qismi grafin og'ziga kirirshi lozim. Shundan so‘ng grafin karbonat 
angidrid gazi bilan to'ldiriladi. CO, gazi to'lganiga ishonch hosil qilgach, grafinga 
ishqor eritmasi quyiladi 
v a 
tuxum uning og'ziga joylashtinladi. Shu ondavoq tuxum 
mgichkalanib, cho'zilib grafin ichiga ktnb ketaboshlaydi.
7.5.5. 
SU VN I PU FLAB LO YQ ALATISH
Jihoz va reaktivlar. 1
00ml hajmli kolba. Shisha naycha. Tiniq ohakli 
suv (ozgina so'ndirilgan ohak suvda eritiladi va filtrlab tayyorlanadi).
Kolbaningyarmigachatiniq suyuqlik solib, 
uning ichiga bukilgan shisha nay tushinladi. Ke- 
(
yin shisha nayning ikkinchi uchidan sekin pufla- 
L
I.
nadi (26-rasm). Puflash bir necha sekund davom 
£ '
ettirilsa, suyuqlik loyqalanadi va sutga o'xshash 
oq tusga kiradi. Agar puflash yana davom etti­
nlsa, bir necha sekunddan keyin oq loyqa suyuq­
lik yana tiniq suyuqlikka aylanadi.
Nega suv loyqalanadi va yana tiniq holga 
keladi?
\