Qimmatli qog’ozlar bozori tushunchasi

 

 

• Qimmatli qog'ozlar bozori funksiyalari
• AXBOROT FUNKSIYASI
• -bozordagi savdo ob'yektlari va uning ishtirokchilari to'g'risida bozor ma'lumotlarini ishlab chiqaradi va o'z ishtirokchilariga yetkazadi.
• TARTIBGA SOLISH FUNKSIYASI
• bozorda savdo qoidalarini, ishtirokchilar o'rtasidagi nizolarni xal qilish tartibini yaratish.. Ustuvor yo'nalishlarni, nazorat organlarini va boshqaruv organlarini belgilash
• Qimmatli qogʻozlar bozorlari turlarining tasniflari qimmatli qogʻozlar turlarining tasniflari bilan koʻp oʻxshashliklarga ega. Quyi- dagilarni ajratib koʻrsatiladi: xalqaro va milliy qimmatli qogʻozlar bozori;
• milliy va mintaqaviy (hududiy) bozorlar;
• muayyan turdagi qimmatli qogʻozlar bozorlari (aksiyalar, obligatsiyalar va boshqalar);
• davlat va korporativ (nodavlat) qimmatli qogʻozlar bozorlari;
• qimmatli qogʻozlar va derivativlar bozorlari va boshqalar.
• Qimmatli qogʻozlar bozorining u yoki bu tasnifining maʼnosi uning amaliy ahamiyati bilan belgilanadi. Pul va valyuta bozorlari bilan birgalikda qimmatli qogʻozlar bozori moliya bozori tushuncha- siga kiritilgan. Qimmatli qogʻozlar bozori haqidagi adabiyotlarda koʻpincha fond bozori deb nomlanadi. Mamlakatimizda ushbu tushunchalar oʻrtasida hali ham aniq farq yoʻq. Qimmatli qogʻozlar bozori tushunchasining sinonimi sifatida fond bozori tushunchasi ishlatilganligi bilan bir qatorda, uning mazmunini torroq talqin qilish ham mavjud. Xususan, fond bozori faqat qimmatli qogʻozlar va
• korporatsiyalarni qamrab oladi yoki bu odatda fond (kapital) qimmatliklari deb ataladigan qimmatli qogʻozlar bozoridir

Qimmatli qogʻozlar bozorini tartibga soluvchi qonunchilik. Qimmatli qogʻozlar bozorini huquqiy tartibga solishda eng avvalo Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi ushbu munosabatlarni tartibga soluvchi fundamental manbadir. Xususan, ushbu kodeksning 96- moddasi Qimmatli qogʻozlar tushunchasi va turlarini ochib beruvchi norma hisoblanadi. Shuningdek, Qimmatli qogʻozlar bozorini tartibga soluvchi asosiy qonun hujjati sifatida 2015-yil 3-iyunda yangi tahrirda qabul qilingan “Qimmatli qogʻozlar bozori toʻgʻrisida” gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonuni alohida ahamiyatga ega. Xususan, unda qimmatli qogʻozlarni chiqarish tartibi, qimmatli qogʻozlarni joylashtirish va ularning muomalasi, qimmatli qogʻozlar bozorida professional faoliyat, qimmatli qogʻozlarga boʻlgan huquqlarni hisobga olish, qimmatli qogʻozlar bozorida axborotni oshkor qilish, qimmatli qogʻozlar bozorini tartibga solish, qimmatli qogʻozlar bozori ishtirokchilarining huquqlari, majburiyatlari va javobgarligi va boshqa masalalar oʻz ifodasini topgan edi. U bilan tadbirkorlik subyektlarini professional tarzda qimmatli qogʻozlar bozorida shugʻullanish asoslari turli paragraflarda ifodalangan.

• Qimmatli qogʻozlar bozorini tartibga soluvchi qonunchilik. Qimmatli qogʻozlar bozorini huquqiy tartibga solishda eng avvalo Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi ushbu munosabatlarni tartibga soluvchi fundamental manbadir. Xususan, ushbu kodeksning 96- moddasi Qimmatli qogʻozlar tushunchasi va turlarini ochib beruvchi norma hisoblanadi. Shuningdek, Qimmatli qogʻozlar bozorini tartibga soluvchi asosiy qonun hujjati sifatida 2015-yil 3-iyunda yangi tahrirda qabul qilingan “Qimmatli qogʻozlar bozori toʻgʻrisida” gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonuni alohida ahamiyatga ega. Xususan, unda qimmatli qogʻozlarni chiqarish tartibi, qimmatli qogʻozlarni joylashtirish va ularning muomalasi, qimmatli qogʻozlar bozorida professional faoliyat, qimmatli qogʻozlarga boʻlgan huquqlarni hisobga olish, qimmatli qogʻozlar bozorida axborotni oshkor qilish, qimmatli qogʻozlar bozorini tartibga solish, qimmatli qogʻozlar bozori ishtirokchilarining huquqlari, majburiyatlari va javobgarligi va boshqa masalalar oʻz ifodasini topgan edi. U bilan tadbirkorlik subyektlarini professional tarzda qimmatli qogʻozlar bozorida shugʻullanish asoslari turli paragraflarda ifodalangan.