Qashqadaryo – Sirdaryo viloyatlari orasida optik transport tarmog’ini loyixalashtirish

5. Sinxron raqamli transport modul satxi va optik kabel rusumini tanlash

Tolali optik liniya magistralini loyihalashtirishda raqamli aloqa uzatish vositalarini qo’llash zarur. Bugungi kunda bunday aloqa uzatish vositalari vazifasini sinxron raqamli iyerarxiya (SDH – Synchronous Digital Hierarchy) turkumiga mansub bo’lgan aloqa uzatish vositalari bajaradi. Raqamli aloqa uzatish vositalari raqamli ma’lumotlarni siklik, blok–sikl strukturasi asosida amalga oshiriladi. Bunda qaytarilish davri 125 mksga teng bo’ladi va ular transport modullari yordamida amalga oshiriladi. Transport modullari o’zlarining satxlari yoki ma’lumotlarni uzatish tezliklari va tarmoqda hosil qilinadigan uzatiladigan kanallar (oqimlar) soni bilan farqlanadi. SDH transport moduli beshta satxga bo’linadi. 5.1– jadvalda SDH transport modulini satxlari keltirilgan.

5.1–jadval

SDH transport modulining satxi	Transport moduli	Uzatish tezligi, Mbit/s	Telefon kanallari soni
SDH ning birinchi satxi	STM – 1	155,52	1890
SDH ning ikkinchi satxi	STM – 4	622,08	7560
SDH ning uchinchi satxi	STM – 16	2488,32	30240
SDH ning to’rtinchi satxi	STM – 64	9953,28	120960
SDH ning beshinchi satxi	STM – 256	39813,12	483840

Bizga ma’lumki, telekommunikasiya tarmoqlari global, magistral (milliy), hududiy va maxalliy tarmoqlarga bo’linadi. 5.2 – jadvalda turli xil transport modulining satxlarini turli aloqa tarmoqlarida qo’llanishi ko’rsatilgan.

5.2–jadval

Tarmoqlar	Transport modullari
Global Milliy Hududiy Mahalliy Lokal	STM – 256, DWDM, WDM STM – 64, STM – 16, DWDM STM – 4, STM – 16, DWDM STM – 1, STM – 4, STM – 16, STM – 1, STM – 4

Hisoblab chiqilgan trassa magistralidagi kanallar soni yoki raqamli oqimlar soni asosida loyixalashtirilayotgan aloqa trassa uchun transport modulini tanlaymiz.
Agar hisoblab chiqilgan kanallar uchun bir dona transport moduli yetmaydigan bo’lsa, u holda shu manzilgohlar uchun aloqani tashkil etish uchun transport modullar soni quyidagi formula bilan aniqlanadi:
dona (5.1)

bu yerda:

N_TR.MOD – loyixalashtirilayotgan trassada kerak bo’ladigan transport modullar soni, dona;
n_um – loyixalashtirilayotgan trassa uchun hisoblab chiqilgan umumiy kanallar soni;
n_tr..mod –bitta transport moduli yordamida hosil qilinadigan kanallar soni.

Transport moduli yordamida ko’p kanalli aloqani tashkil qilish uchun kanallar jamlanib, ma’lumotlarni uzatish va qabul qilish uchun ikkita optik tola zarur bo’ladi (ikki tolali optik aloqa tashkil etish tizimi). U holda loyixalashtirilayotgan trassa uchun optik kabeldagi optik tolalar soni quyidagi formula bilan aniqlanadi:

, tola (5.2)

bu yerda:

N_tola – loyixalashtirilayotgan aloqa trassada qo’llanadigan kabeldagi optik tolalar soni;
N_TR.MOD – loyixalashtirilayotgan aloqa trassasida qo’llanuvchi transport modullar soni;
2 zahira – ikki dona zahiradagi tola.
Tolalar soni aniqlangandan so’ng, JIZZAX va NAMANGAN viloyatlari oralig’ida texnik ma’lumotlar bo’yicha to’g’ridan–to’g’ri yerga yotqizish uchun:
A–DF(ZN)2Y(SR)2Y4x2E9/1250.36F3.5+0.22H18LG rusumidagi kabel tanlanadi.

6.