Qarshi muhandislik iqtisodiyot

namunalar
va
namuna moddalar 
ham kiradi. 
Standart namuna – modda va materiallarning xossalarini yoki tarkibini 
xarakterlovchi kattaliklarning birligini qayta tiklash uchun o‘lchov. Masalan, 
tarkibidagi ximiyaviy elementlari ko‘rsatilgan ferromagnit materiallar xossalariniig 
standart namunasi. 
Namuna modda – tasdiqlangan spetsifikatsiyada ko‘rsatilgan tayyorlash 
shartlariga rioya qilinganda tiklanadigan ma’lum xossalarga ega bo‘lgan moddadan 
iborat o‘lchov. Masalan, “toza” gazlar, “toza” metallar, “toza” suv. 
Kuzatuvchi idrok qilishi uchun qulay shakldagi o‘lchov informatsiyasi 
signalini ishlab chiqishga xizmat qiladigan o‘lchash vositasi 
o‘lchov asbobi 
deyiladi. O‘lchov asbobida kuzatuvchi o‘lchanayotgan kattalikning son qiymatini 
o‘qishi yoki sanashi mumkin. O‘lchov asboblari analog va rakamli bo‘lishi 
mumkin. Analog o‘lchov asboblarida asbobning kursatishi o‘lchanayotgan kattalik 
o‘zgarishining uzluksiz funksiyasidan iborat bo‘ladi, raqamli o‘lchov asboblarida 
esa ko‘rsatishlar o‘lchov informatsiyasi signalini diskret o‘zgartirish natijasidan 
iborat bo‘lgan raqamli shaklda ifodalangan bo‘ladi. 

---

10 
Keyingi vaktlarda rakamli asboblar borgan sari kengroq qullana boshlandi, 
chunki ularning ko‘rsatuvlari osongina kayd kilinadi, ularni EHMga kiritish uchun 
qulay. Raqamli asboblarning tuzilishi o‘lchashda analog asboblarga qaraganda 
katta aniqlikka erishishga imkon beradi. Shu bilan birga rakamli asboblar 
qo‘llanganda o‘qish xatoligi bo‘lmaydi. Ammo analog asboblar rakamli asboblarga 
qaraganda anchagina sodda va arzondir. 
O‘lchov asboblari ko‘rsatuvchi, qayd qiluvchi, kombinatsiyalangan, 
integrallovchi va jamlovchi asboblarga bo‘linadi. Ko‘rsatuvchi asboblarda raqamli 
qiymatlar shkala yoki raqamli tablodan o‘qiladi. Qayd qiluvchi asboblarda 
ko‘rsatuvlarni yo diagramma qog‘ozida yozib olish yoki raqamli tarzda chop etish 
ko‘zda tutiladi. Kombinatsiyalangan asboblar o‘lchanayotgan kattalikni bir 
vaktning o‘zida kursatadi hamda qayd qiladi. Integrallovchi asboblarda 
o‘lchanayotgan kattalik vaqt bo‘yicha yoki boshqa erkli o‘zgaruvchi bo‘yicha 
integrallanadi. Jamlovchi asboblarda ko‘rsatishlar turli kanallar bo‘yicha unga 
keltirilgan ikki yoki bir necha kattaliklarning yig‘indisi bilan funksional 
bog‘langan bo‘ladi. 
O‘lchashga doir axborotni uzatish, o‘zgartirish, ishlov berish va saqlash 
uchun qulay bo‘lgan, ammo kuzatuvchi bevosita idrok qilishi mumkin 
bo‘lmaydigan shakldagi signalni ishlab chiqish uchun xizmat kiladigan o‘lchash 
vositasi