Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biotexnologiya kafedrasi



Download 345,29 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/11
Sana21.01.2022
Hajmi345,29 Kb.
#393980
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
organizmda issiqlik almashinuvi va uning boshqarilishi

2.

 

Umumiy va asosiy almashunuv 

 

Odam  va  hayvon  organizimdagi  umumiy  almashinuv  asosiy  va  ma‟lum  ish 

bajarilganida  sarf  qilingan  energiya  almashinuvi  yig„indisiga  teng.  Asosiy 

almashinuv  quyidagi  standart  sharoitlarga  amal  qilinganida  qayd  qilinadi; 

1)ertalab;  2)tinchlik  holatda  (yotgan  holda);  3)  oxirgi  ovqatlanishdan  18  soat 

o„tganidan keyin; va 4) optimal muhit harorati (22-24 °C) sharoitida. Tanada qayd 

qilinadigan  asosiy  almashinuvga  juda  ko„p  omillar  sezilarli  darajada  kuchli  ta‟sir 

qiladi, masalan aqliy va jismoniy mehnat qilish asosiy almashinuvini kuchaytiradi, 

ertalabki  qayd  qilinadigan  asosiy  almashinuv  kechasi  ancha  pasayadi  va  hokazo. 

Yana u ovqat  yeyilganida  darhol oshadi, ayniqsa ovqat tarkibida oqsilli  moddalar 

ko„p bo„lsa bu farq ancha sezilarli va davomli bo„ladi (12-18 soat gacha). Ovqat 

yetilganidan keyin asosiy almashinuvning ko„payishi ovqatning 



spetsifik –dinamik 


ta’siri

 deyiladi. Aralash ovqat iste‟mol qilinganida asosiy almashinuv 10-15 %-ga 

oshsa,  oqsilli  ovqatdan  keyin  30-40  %-ga  oshadi.  Uglevodlar  yetilganidan  keyin 

esa  u  4-7  %-ga  ko„payadi.  Bunday  spetsifik  dinamik  ta‟sir  turli  sabablarga  ko„ra 

yuzaga keladi: hazm ferementlari ta‟sirida murakkab moddalar parchalanib o„zidan 

energiya  chiqaradi;  ikkinchidan  hazm  jarayonida  intestinal  gormonlar  qonga 

ko„proq  o„tib  energiya  almashinuvi  intensivligini  oshiradi;  uchinchidan,  bu  holat 

boshqa  gormonlar  miqdorining  o„zgarishiga  ham  bog„liq  bo„lishi  mumkin. 

Ovqatning  spetsifik-dinamik  ta‟siri  bilan  yuzaga  keladigan  energiya  almashinuv 

intensivligini  (oshishini)  odam  o„z  ixtiyori  bilan  o„zgartiraolmaydi,  ya‟ni  u  biz 

hohlasak,  hohlamasak  ham  ovqat  yegandan  keyin  yuz  beraveradi.  Agar  muhit 

harorati  komfort  (o„rtacha)  haroratidan  pasaysa  energiya  almashinuv  intensivligi 

ancha oshadi. 

Qayd qilingan barcha standart sharoitlarga rioya qilinsada asosiy almashinuv 

sog„lom  odamda  uning  yoshi,  jinsi,  massasi  va  bo„yiga  qarab  har  xil  bo„ladi. 

O„rtacha asosiy almashinuv 1 soatiga har bir kg tana massasi uchun 1kkal (4,2 kJ) 

hajmida  bo„ladi.  70  kg  tana  massasiga  ega  bo„lgan  odamda  sutkalik  asosiy 

almashinuv o„rtacha 1700 kkal (7100kJ) ga tengdir.  

  


Download 345,29 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish