Qarshi davlat universiteti magistratura bo‟limi

3.2. Dietanolamin orqali (H

2

S va CO

2

) gazlarini tozalash 

 jarayonlari. 

Tabiiy  gazlarni  tarkibini  (H

2

S  va  CO

2

)  dan  tozalashda  dietanolamin  (DEA) 

eritmasidan foydalaniladi va bu quyidagi reaksiya hosil bo`ladi. 

R

2

HN+H

2

S



[R

2

NH

2

]HS



[R

2

NH

2

]

+

+HS



 



R

2

HN+CO

2

+H

2

O



R

2

NH

2

HCO

3



[R

2

NH

2

]

+

+HCO

3

 

R-radikal



 CH

2

CH

2

OH 

Bu reaksiya chidamsiz suvda eriydigan kompleks tuzni hosil qiladi. 

Dietanolamin nordon gazlarni yutish jarayonida ko`p miqdorda issiqlik ajratib 

chiqaradi.  Bu  jarayonda  absorber  kolonkalarida  o`tkaziladi.  Reaksiyalar  suyuq 

fazaga absorberni ustki qismida sodir bo`ladi. Absorber ikki xil qalinlikdan iborat. 

Suyuq  halatdagi  jarayonda  desorbsa  hodisasi  ham  sodir  bo`ladi.  Bu  desorbsa 

reaksiyalar issiqlik yutilishi bilan sodir bo`ladi. Desorbsiya reaksiyasi quyidagidan 

iborat: 

[R

2

NH

2

]

+

+HS



[R

2

NH

2

]HS



R

2

HN+H

2

S 

[R

2

NH

2

]

+

+HCO

3



[R

2

NH

2

]HCO

3



R

2

HN+CO

2

+H

2

O 

Desorbsiya  reaksiyasi  bosimni  pasayishi  va  temperaturani  oshishi  hisobiga 

hosil bo`ladi. 

Sho`rtandagi  qazib  olinadigan  tabiiy  gazlar  4000-5500  kPa-  bosimda  hamda 

75

o

C  da  uchta  bir-biriga  parallel  holatda  trubalarga  kelib  tushadi.  Ular  maxsus 

asboblarda kontrol qilinadi. 

Dietanolamin  orqali  gazlarini  tozalashda  bosimda  (3765-4000)  olib 

boriladi.Giyabina gazlarni 45

 o

C danyuqori temperaturada dietanolamin orqali  

---

 

67 

nordon gazlar (H

2

S va CO

2

) tozalashda adsorbentni pastki qismidan o`tkaziladi.