Qamariddin usmonov o‘zbekiston tarixi milliy istiqlol davri

Ichki iste’mol bozori-
ning himoya qilinishi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1 7 5
chiqarishga sarflanadigan xarajatlarning bir qismi respublika
budjetidan to‘landi. O‘quvchi va talabalarga bepul nonushta va
imtiyozli ovqat berishdan ko‘rilgan zarar davlat hisobidan qop-
landi, bolalarga mo‘ljallangan ayrim turdagi tovarlarni, dori-
darmonlarni ishlab chiqarishda korxonalarga davlat dotatsiyasi
berildi.
1993-yilda qat’iy belgilangan va tartibga solib turiladigan narx-
larda sotiladigan tovarlar va ko‘rsatiladigan xizmatlarning
ro‘yxati ancha qisqardi. Kelishilgan ulgurji narxlarni davlat to-
monidan tartibga solish to‘xtatildi.
1994-yilning oktabr—noyabr oylarida xalq iste’moli mollari
asosiy turlarining narxlari erkin qo‘yib yuborildi, transport va
kommunal xizmatlarning tariflari oshirildi. Lekin aholini ijti-
moiy himoya qilish maqsadida non va unning narxlari, uy-joy,
kommunal xo‘jaligi, shahar umumiy transporti xizmatlarining
haqi to‘la aholi zimmasiga yuklanmadi, bunday xizmat
ko‘rsatuvchi korxonalar xarajatlarining bir qismi davlat tomo-
nidan beriladigan dotatsiya bilan qoplandi.
Narxlarni erkinlashtirish jarayoni ijtimoiy larzalarsiz o‘tdi.
Negaki, davlat ichki iste’mol bozorini nazorat qilib turdi. Davlat
turli kompensatsiya jamg‘armalarini tuzdi, bolalar uchun na-
faqalar joriy etdi, aholiga kompensatsiya to‘lovlari tarzidagi pul
to‘lovlarini keng qo‘lladi. Korxonalarning o‘z xodimlariga ijti-
moiy yordam ko‘rsatish sohasidagi xarajatlaridan bir qismi
budjet mablag‘lari hisobidan qoplanib turildi. Keng iste’mol mol-
lari va xizmatlarining ko‘pgina turlari narxlaridagi tafovutlarning
o‘rni davlat budjeti hisobidan qoplandi. Boshlang‘ich sinf
o‘quvchilari, 2 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun bepul ovqat,
barcha maktab o‘quvchilari va talabalar uchun ovqatning arzon-
lashtirilishi kabi imtiyozlar amal qildi. Ayrim toifadagi fuqarolarga
uy-joy bepul xususiy mulk qilib berildi. Islohotlarning birinchi
bosqichi davomida ijtimoiy himoyalash xarajatlari respublika
budjetining salkam uchdan bir qismini tashkil etdi.
Davlat budjeti hisobidan aholining
kam ta’minlangan tabaqalarini ijti-
moiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash
choralari ko‘rildi.
Bular jumlasiga pensionerlar, nogironlar, ko‘p bolali va kam
daromadli oilalar, ishsizlar, o‘quvchi yoshlar kiradi. 1991—
1994-yillarda respublika budjeti hisobidan 30 ta soha va
yo‘nalishlar bo‘yicha ijtimoiy himoya, moddiy yordam amalga
oshirildi.