Publications

Holat diagrammasini chizish uchun 6 ta tavsifga ega qo‘rg‘oshin-
surma qotishmasini olish
.
t
a
Q
¹
i
b
i
k
r
a
T
g
n
i
n
a
m
h
s
i
t
o
Q
C
°
,
i
t
a
r
o
r
a
h
h
s
i
r
e
-
s
i
r
k
g
n
i
n
a
m
h
s
i
t
o
Q
C
°
,
i
t
a
r
o
r
a
h
h
s
i
n
a
l
l
a
t
n
i
h
s
o
‘
g
r
‘
o
q
a
m
r
u
s
1
5
9
5
6
9
2
6
4
2
2
0
9
0
1
0
6
2
6
4
2
3
7
8
3
1
6
4
2
6
4
2
4
0
8
0
2
0
8
2
6
4
2
5
0
6
0
4
5
9
3
6
4
2
6
0
2
0
8
0
7
5
6
4
2
Qotishmaning holat diagrammasini qurishni qo‘rg‘oshin-
surma holat diagrammasini chizish misolida ko‘ramiz
Qotishmalarning holat diagrammasi.
Har qanday qotish-
maning holat diagrammasini chizish uchun masshtabda go-
rizontal bo‘yicha qotishmaning % miqdori (chap tomoni toza
qo‘rg‘oshin, o‘ng tomoni toza surma) qo‘yiladi (8-rasm).
Vertikal bo‘yicha kritik nuqtalarni hamda surma va qo‘r-
g‘oshinning erish nuqtasini (327°C, 630°C) masshtabda
belgilab chiqamiz.
Pastdagi kritik nuqtalarni birlashtirib, 
DE
chizig‘ini va
yuqoridagi kritik nuqtalarni birlashtirib, 
AB
va 
BC
egri chiziq-
larini olamiz. Ikkala egri chiziq 
B
nuqtada, ya’ni 
DE
to‘g‘ri
chizig‘ida kesishadi. Diagrammadan ko‘rinib turibdiki, qo-
tishmalarning qotish boshlanishi nuqtalari har xil bo‘lib,
qotish va kristallanish oxiri bir nuqtada ekan. Aralashmalarning
ichida faqat 13 % surma va 87 % qo‘rg‘oshinli qotishma
kristallanishining boshi va oxiri bir xil bo‘lib, bir nuqtada
(haroratda) qotar ekan.
2 – Materialshunoslik

---

18
Diagrammadan ko‘rinib turibdiki,
 ABC
chizig‘idan
yuqorida hamma qotishmalar suyuq holda bo‘ladi, bu chiziq
likvidus
chizig‘i deb aytiladi (lotin tilida —
suyuq
degan ma’-
noni bildiradi). 
DBE
chizig‘i