Portlatuvchining yagona daftari

Inistiyalovchi PM lar – yukori sezvchanlikka ega bulgan PM lar bulib, kukunsimon xolatda juda xam xavfli buladi. (engilgina zarbdan, tirnash va siltanishdan, olov yoki uchkundan xam portlashi mumkin). Shuning uchun xam birlamchi inistiyalovchi PM larni kukunsimon xolatda bir joydan ikkinchi joyga tashish takiklanadi. Preslangan xolatda uning xavfliligi birmuncha pasayadi. Birlamchi inistiyalovchi PM lar gigroskopikmas, ammo namni uziga tortish xususiyatiga ega.
Rtut – kulrang yoki ok rangli zaxarli kristallangan kukun bulib, kuruk kukunsimon xolatida uta sezuvchan buladi. Tarkibida 10% nimligi bulganda rtut detonastiyalanmay yonadi, tarkibida 30% namligi bulganda u yonmaydi xam. Preslangan rtut-tashki ta’sirga kam sezgir va shuning uchun xam portlatgichlarni tayyorlashda rtut preslangan shaklda kullaniladi.
Kurgoshin azodi - ok rangli mayda kristalli kukun, gigroskopikmas, suvda erimaydi va namlanganda xam detonastiyalash kobiliyatini yukotmaydi. Kurgoshin azodi – birlamchi PM lar ichida eng kuchlilaridan bulib, rtutga nisbatan kam zaxarli, shuning uchun xam portlatgichlarni tayyorlashda keng kullaniladi. Kurgoshin azodining kuyosh nuriga judayam kam sezuvchanligi – uni yanayam sezgirligi yukori bulgan kurgoshin trinitrorezorstinat bilan birga kushib ishlatilishiga olib keladi.
Kurgoshin trinitrorezorstinan (T.N.R.S.) – sarik oltinsimon rangli kristall kukun, sezgirligi buyicha rtut bilan kurgoshin azodi oraligida turadi.
Ikkilamchi inistiyalovchi PM lar:
Tetril – och sarik rangli kristall kukun. Yondirilganda – tez yonadi va portlashga aylanadi. Portlatgichlarni tayyorlashda ikkilamchi inistiyalovchi PM sifatida kullaniladi.
Ten – ok rangli kristall kukun, suvda erimaydi, gigroskopikmas. DSh larini tayyorlashda keng kullanilad va yana ba’zi bir tur elektro-portlatgichlarda ikkilamchi inistiyalovchi PM sifatida xam kullaniladi.
Kopsulali – portlagich (KD).
Kapsulali – portlagichlar (KD) sanoatdagi PM larni va DSh larni birlamchi inistiyalash uchun xizmat kiladi. KD ning diametri 6-7 mm, uzunligi 47-51mm li stilindrik gilza bulib, birlamchi va ikkilamchi inistiyalovchi PM lar snaryadi bilan zaryadlangan. Stilindrik gilzaga birinchi bulib ikkilamchi inistiyalovchi PM lar preslanib joylashtiriladi va shundan keyin birlamchi PM urtasida 2-2,5mm li teshikchasi bulgan metall chashkachada joylashtiriladi. Ushbu teshikcha orkali birlamchi inistiyalovchi PM ga yondiruvchi plig (OSh) alangasi etib keladi va PM ni dntonastiyalaydi. PM ning tukilib ketmasligi uchun chashkaga teshikchasi ipak setka bilan yopilgan. KD sxemasi 1-chizmada keltirilgan.
Detanastiyalovchi plig (DSh)
Detanastiyalovchi plig (DSh) ning vazifasi –KD yoki ED lar detanastiyasini PM zaryadiga etkaziib berishdan iborat. Xuddi shuningdek, bir zaryaddan ikikinchi zaryadga detonastiyani uzok masofaga etkazib berish va tula detonastiya olish uchun xam kullaniladi.
Elekr - portlatgich (ED)
Elekr portlatgich (ED) lar – standartdagi PM larni xamda DSh larni detonastiyalash (portlatish) uchun xizmat kiladi.