O'zbekistonda sement sanqati

                                 

                             Mavzu:     Portlandsement 

 

                                            Reja: 

1.  Tarkibi va sinflanishi. 

          2.  Klinkerning kimyoviy hamda mineralogik tarkibi. 

          3.  Klinker tavsifi 

          4.  Klinkerlarning sinflanishi va portlandsement turlari.  

 

Erib  qovushib  qolguncha  kuydirilgan  klinkerni  gips,  ba'zi  hollarda  esa 

maxsus qo'shimchalar bilan birgalikda tuyishdan hosil bo'lgan gidravlik bog'lovchi 

modda  portlandsement  deb  ataladi.  Kuydirish  mahsulotida  kalsiy  silikatlar  ko'p 

bo'ladi (70-80%). Qisman erish natijasida qovushib qotib qolgan mayda-yirik tosh 

bo'laklar  klinker  deyiladi.  Portlandsementni  klinker  tarkibiga  mos  keladigan 

mahsulotning xomashyo aralashmasini toia eritish yo'li bilan ham olish mumkin. 

26798.0~26798.2-85

  Davlat  standartlariga  ko'ra  portlandsement  xossalarini 

o'zgartirib  turish,  shuningdek,  Lining  tannarxini  kamaytirish  maqsadida  klinkerga 

faol  (gidravlik)  va  inert  mineral  qo'shimchalar  qo'shishga  ruxsat  etiladi.  Inert 

qo'shimchalar (ohaktosh, dolomit, kvars qum va boshqalar) miqdori 10% dan, faol 

(trepel,  diatomit,  trass  va  boshqalar)  qo'shimchalar  miqdori  esa  15%  dan 

oshmasligi kerak. Biroq gidravlik qo'shimchalar 20% va undan  ortiq  bo'lishi ham 

mumkin.  U  holda  maydalangan  mahsulot  nima  qo'shilganiga  qarab  nomianadi. 

Ya'ni, qo'shilma sifatida donador domna toshqoli ishlatilsa, toshqolportlandsement 

deb, tabiiy gidravlik qo'shilmalar ishlatilsa, pussolanportlandsement deb ataladi. 

Klinkerni  tuyayotganda  unga  odatda  ko'pi  bilan  3%  gips  (suifat  kislota 

angidridiga  aylantirib  hisoblaganda)  qo'shiladi.  Bu  bilan  sementning  tishlashish 

muddati uzaytiriladi. Bu esa uning xossalariga yaxshi ta'sir qiladi. 

Shunday  qilib,  portlandsement  klinker,  gidravlik  (yoki  inert)  qo'shilma  va 

gips  aralashmasidan  iborat.  Bundan  tashqari  uning  tarkibida  oz  miqdorda  -  1  % 

gacha  boshqa  moddalar,  masalan,  sement  sifatini  buzmaydigan,  ammo  uning 

yaxshiroq  maydala-nishiga  yordam  beradigan  intensifikatorlar  (qurum,  ko'mir) 

ham bo'lishi mumkin. Zamonaviy qurilishda portlandsement va uning turlari asosiy 

material  bo'lib  hisoblanadi,  undan  turli  bino  va  inshootlarni  qurish  uchun  zarur 

bo`lgan beton va temir beton konstruksiyalar yasalmoqda. 

Sement 

sifati 

borgan  sari 

yaxshilanmoqda,  uning  mustahkamlik 

ko'rsatkichlari  ortmoqda.  Portlandsementning  o'rlacha  markasi  500  dan  (GOST 

310-85)  ortib  ketdi, sement  turlari ham  ko'paymoqda, bir  qator  maxsus  sementlar 

chiqarilmoqda.