O„zbekiston xalqaro islom akademiyasi

29 
 
bola, jigar rang sumka
tarzida kо‗llash mumkin bо‗lgani holda, ikkinchi qismini bunday
kо‗llash mumkin bо‗lmaydi, me‘yor buziladi. 
Shuni ham aytish kerakki, belgili-belgisiz holatlarning nutqda о‗zaro о‗rin almashinib
qо‗llanishi grammatik me‘yor nuqtai nazardan mumkin bо‗lsa-da, uslubiy me‘yor jihatdan ular
bir-biridan farqlanadi. «О‗zbek tili grammatikasi» da bu fikrni tasdiqlovchi bir tahlil keltirilgan: 
qora kо‗zli (bola) umuman bolaning kо‗zi qora, lekin qora kо‗z (bola) birikmasi о‗zaro 
jipslashganda, rangni emas, butun bir tushuncha - gо‗zallikning belgisini ifodalovchi qо‗shma 
sо‗zdir. Bu о‗xshatishni boshqa misollar asosida ham davom ettirish mumkin. 
Boshqaruvli va moslashuvli birikmalarda ham belgli va belgisiz holatlarga duch
kelamizki, ularga grammatik me‘yor qoidalari asosida munosabat bildirish mumkin. Masalan,
jо‗nalish kelishigi uchun asosan belgili holat me‘yor sanaladi:
vatanga muhabbat, dо‗stga
ishonch, xо‗jalikka rahbar, oilaga bosh
kabi. Faqat ayrim holatlardagina belgisiz kо‗llanishi
mumkin:
Kunlarimiz jilg‗alarday о‗tdi oqib, / Maktab bordik - og‗ir bо‗lib qoldik daf‘at.
(A. 
Oripov) kabi.
 
 
1-topshiriq. Berilgan savollarga yozma va o„g„zaki javob bering. 
 
 
1.
Me‘yor nima? 
2.
 
Adabiy tilning me‘yoriyligiga oid belgilarni sanang?
 
3.
Fonetik-fonologik me‘yor nima?
4.
Leksik-semantik me‘yor deganda nimani tushunasiz?
5.
Morfologik va sintaktik me‘yorlarni izohlang.
 
 2-topshiriq
. 
Berilgan testlarni yeching va bilimingizni sinab ko„ring 
1.Metafora nima?
 
a) Grekcha so‗z bo‗lib, ko‗chim degan manoni bildiradi
b) Nutqda obrazlilik, ekspressiv buyoq berish niyatida narsa va hodisalar o‗rtasidagi 
o‗xshashlikka asoslanib, so‗z yoki iboralarni ko‗chma ma'noda ishlatish metaforadir.
c) Metafora narsalarning son yoki butun va qismlari orasidagi munosabat nazarda tutiladi.
d) A va B javoblar to‗g'ri