O„zbekiston xalqaro islom akademiyasi


bolta  (turdosh ot)-  Bolta



Download 3,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/149
Sana21.06.2022
Hajmi3,91 Mb.
#689117
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   149
Bog'liq
i4ucFmwV hVui-qLDImZJlmNlrfGcfGU (1)

bolta 
(turdosh ot)- 
Bolta 
(atoqli 
ot), 
lola 
(turdosh ot)- 
Lola 
(atoqli ot) kabi.
Leksik ma‘no taraqqiyoti natijalari ikki xil bо‗lad: 1) leksemaning semantik tarkibidagi 
ma‘nolar miqdori kо‗payadi, demak, 
miqdor о„zgarishi 
yuz beadi, bu hol polisemiyaga (kо‗p 
ma‘nolililkka) va omonimiyaga olib keladi. Xususan, metafora, vazifadoshlik (funksiyadoshlik) va 
sinekdoxa yо‗li bilan ma‘no kо‗chirilishida kо‗proq polisemiya yuzaga keladi, chunki bir 
leksemaning semantik tarkibida leksik ma‘nolar miqdori kо‗payadi: 
kо‗z (―kо‗rish a‘zosi‖) –kо‗z 
(―uzukning kо‗zi‖)- kо‗z (―taxtaning kо‗zi‖) 
–metafora; 
tish (―odamning tishi‖) –tish (―arraning 
tishi‖)-
metafora va funksiyadoshlik; 
gilos (―mevaning bir turi‖) –gilos (―gilos daraxti‖) –
sinekdoxa.
Metonimiya yо‗li bilan ma‘no kо‗chirilishida natija ikki xil bо‗ladi: a) polisemiya yuzaga 
keladi (bunda ma‘nolar о‗rtasidagi bog‗lanish saqlanadi): til (―nutq a‘zosi‖) –til (―aloqa-aralashuv 
quroli‖); b) omonimiya paydo bо‗ladi. Bunda ma‘nolardagi bog‗lanish kuchsizlanadi, bir-biridan 
uzoqlashadi, hatto unutiladi, natijada shakli bir xil bо‗lgan ikki leksema yuzaga keladi. Masalan, 
issiq (sifat) leksemasi asosida issiq (ot) leksemasi yuzaga kelgan. Buning ―belgi‖ kategorial semasi 
―predmet‖ kategorial semasiga almashgan; sifatdagi semalar tarkibida ―norma (о‗lchov)‖, ―ortiq‖ 
semalari tashlangan; ―harorat‖ semasi yana ham abstraktlashish tomon taraqqiy qilgan, ana shu 
abstrakt sema ot leksemasining semantik mundarijasini tashkil etib qolgan. Demak, sifatdagi 
semalar tarkibida ―harorat‖ predmet semasi aktuallashib, qolgan semalar sо‗ngan, shu bilan ot 
leksema (semema) yuzaga kelgan. Bu hol issiq (sifat) va issiq (ot) omonimlarining yuzaga kelishiga 
sabab bо‗lgan. Bunday omonimlashishni bir sо‗z turkumidagi kun (quyosh) va kun (―sutkaning 
ertalabdan kechqurungacha bо‗lgan qismi‖) leksemalarida ham kо‗ramiz; 2) leksemaning semantik 
tarkibida ma‘no hajmi о‗zgaradi. Bunda ma‘nolar miqdori ortmaydi, bitta ma‘noning hajm kо‗lami 
kengayadi yoki torayadi, xolos. 

Download 3,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   149




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish