O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jalik vazirligi samarqand qishloq xo’jalik instituti agronomiya fakulteti

 

 

---

 

8 

1.2. Marjumakning  morfologik va biologik xususiyatlari 

Marjumak  Polygonaceae  marjumakdoshlar oilasiga mansubdir. Bu oilaga 30 

avlod 800 tur kiradi. Marjumak – marjumaksimonlar (Fagopyrum Zearth) avlodiga 

mansub bo’lib, eng ko’p tarqalgan turlari quyidagilar:  

1.Ulardan eng muhimi madaniy marjumak  (Fagopyrum esculentum Moench)  

bo’lib,  u  2  ta  kenja  turga  bo’linadi:  oddiy  marjumak  (S.sp  Vulgara  stol  )  xalq 

xo’jaligida  katta  ahamiyatiga  ega  bo’lib,  u  Rossiya,  Ukraina,  Belorussiya,  Boltiq 

bo’yi  va  Yevropa  mamlakatlarida  ko’plab  ekiladi,  ko’p  bargli  marjumak    (S-sp 

multifolium  stol)  baland  bo’yli  va  juda  serbarg  bo’lib,  asosan,  Janubiy-Sharqiy 

Osiyo mamlakatlarida yetishtiriladi.  

2.Tatar  marjumagi  (Fagopyrum  tataricum)  marjumak  ekinlari  orasida 

o’sadigan  bir  yillik  yovvoyi  o’simlik.  Uning  3  ta  tur  xillari  ma’lum,  bular:  ssp 

tuberculotum,  ssp  votundatum,  ssp  himolaicum.  Bular  orasida,  ayniqsa,  ssp 

himolaicum  tur  xili  diqqatga  sazovor,  chunki  u  kasalliklarga  juda  chidamli 

hisoblanadi,  ya’ni  bu  tur  xilidan  seleksiyada,  yangi  navlarni  yaratishda  keng 

foydalanish  mumkin.  Lekin  bu  tur  xillarining  xo’jalik  ahamiyati  juda  kam 

[Alekseyeva Ye.S., Shevchuk V.K., Shevchuk T.Ye., 1991].  

3.Xitoy  marjumagi  (Fagopyrym  chinense).  Qishloq  xo’jaligida  ko’plab 

ekiladigan  oddiy  marjumak  kenja  turiga  mansub  navlarning  morfologik  tuzilishi 

o’ziga  xos  xususiyatga  ega  [Saviskiy,  1970;  Kargalsev,  Pruskov,  1986; 

Yefimenko, Barabash, 1990].