O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus


Kimyoviy    etiltiruvchilar



Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/135
Sana14.05.2020
Hajmi1,58 Mb.
#51412
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   135
Bog'liq
oziq-ovqat xom ashuosi va materiallari

Kimyoviy    etiltiruvchilar.  Kimyoviy  etiltiruvchilar  qandolatchilik  va    ba’zida    novvoylik 
sanoatida  tarkibida  yog’  va  shakar  miqdori  ko’p  bo’lgan  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishda 
qo’llaniladi.  Bu sharoitlarda novvoylik achitqilarini qo’llab  bo’lmaydi,  chunki qandli muhitdagi 
yuqori osmatik bosim achitqi hujayralarini plazmolizga olib keladi. 
Kimyoviy  etiltiruvchilar  sifatida  natriy  gidrokarbonat  NaHCO
3
,  ammoniy  karbonat 
(NH
4
)
2
CO
3
 yoki ularning 88:12 nisbatdagi aralashmasidan foydalaniladi. 
Natriy  gidrokarbonat  (ichimlik  sodasi).    Oppoq  rangli,  hidsiz,  shurtakroq  kuchsiz  nordon 
ta’mli,  suvda  eriydigan  kristallsimon  kukun.    Uning  eruvchanligi  suvning  haroratiga  bog’liq. 
Masalan 100 g suvda 5 °C haroratda 6,9 g; 15 °C da – 8,9;  30 °C da – 11,1;  50 °C da – 14,5  g tuz 
eriydi. 
Preparat  tarkibida 98,5 %   dan kam  bo’lmagan  miqdorda natriy  gidrokarbonat  va 1%   dan 
ko’p bo’lmagan miqdorda namlik bo’lishi kerak. Og’ir metallarning tuzlari va mishyak bo’lmasligi 
kerak. 
Mahsulotlarni  pishirish  jarayonida  yuqori  harorat  ta’sirida  natriy  gidrokarbonat  qo’yidagi 
sxema bo’yicha parchalanadi: 
2NaHCO
3             
   Na
2
CO
3
  + H
2
O  + CO
2



 
15 
Reaksiya tenglamasidan ko’rinib  turibdiki  uglerod  dioksidi bilan birga xamirda oziq-ovqat 
mahsulotlari  tarkibida uchrashi  salbiy bo’lgan natriy  karbonat  ham  hosil  bo’ladi.    Shuning  uchun  
sanitariya    nazorati    tashkilotlari  tomonidan  unli  qandolat  mahsulotlarining  ishqoriyligi  keskin 
chegaralinib  qo’yiladi.    Bu  etiltiruvchining    kamchiligi    yana  shundan  iboratki,    natriy 
gidrokarbonat  tarkibidagi  uglerod  dioksidining  faqat  yarimi  gaz  holida    ajralib  chiqib  xamirni 
etiltiradi. 
Natriy  gidrokarbonat  sanoat  miqyosida  natriy  karbonat  Na
2
CO

eritmasini  uglerod  ikki 
oksidi bilan to’yintirish yo’li bilan olinadi: 
Na
2
CO
3
 + CO
2
 + H
2
O         2NaHCO
3

Hosil  bo’lgan    natriy    gidrokarbonat    eritmasi    filtrlanadi,  muzli  suv  bilan  yuviladi,    issiq 
havo  oqimi  yordamida    qurutiladi,  maydalanadi  va  qadoqlanadi.  Natriy  gidrokarbonat  quruq 
xonalarda saqlanadi. 
Ammoniy karbonat.  Kuchli  ammiak hidigi ega bo’lgan oq kichik donali kukun. Ammoniy  
karbonatning  tarkibida ammiakning (NH
3
) miqdori – 28-35 %, uchuvchan bo’lmagan moddalar – 
0,02 %  dan, xloridlar – 0,001 % ko’p bo’lmasligi kerak. Preparat 1:5 nisbatda suvda to’liq eriydi. 
Ammoniy karbonat uglerod dioksidi va suvga gaz holidagi ammiak ta’sir ettirish natijasida 
olinadi.    Ammoniy  karbonatni  yana  ammoniy  sulfid  va  bo’rni  qizdirish  yo’li  bilan  ham  olish 
mumkin.  Hosil  bo’lgan  ammoniy  karbonat  haydash  yo’li  bilan  tozalanadi.    Preparat  germetik 
mahkamlanadigan idishlarda saqlanishi kerak. 
Pishirish jarayonidagi  qizdirish  natijasida  ammoniy karbonat ammiak, uglerod dioksidi va 
suvni hosil qilib parchalanadi: 
(NH
4
)
2
CO
3         
      2NH
3
 + CO
2
  + H
2
O. 
Bu  etiltiruvchi  natriy  gidrokarbonatga  nisbatan  ancha  ko’p  miqdorda  gazsimon 
mahsulotlarni  hosil  qiladi.    Ammo  ammoniy  karbonatning  kamchiligi  shundan  iboratki,  ammiak 
pishirish  vaqtida  mahsulotdan  to’liq    ajralib  chiqmaydi  va  mahsulotga  yoqimsiz  hid  beradi.  Agar 
ikki etiltiruvchi:  ammoniy karbonat va natriy gidrokarbonat birgalikda ishlatilsa  mahsulotlaridagi  
ammiakning miqdori sezilarli kamayadi. 
Qandolat  mahsulotlari    retsepturasida  5-7  kg/t  natriy  gidrokarbonat  va  0,6-1  kg/t  ammoniy 
karbonatni aralashmasining ishlatilishi ko’zda tutilgan. 
Kimyoviy  etiltiruvchilar  dastlab  suvda  eritilib,  xamirga  qorishning  so’nggi  daqiqalarida 
solinadi.  
 

Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   135




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish