O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti “tabiiy fanlar fakulteti”

 
 
 
26 

---

Xulosa 
Men shunday xulosa chiqardimki 
anorganik kimyoning eng muhim sinfi-oksidlar 
deb hisobladim
(
Biri kislorod bo’lgan ikki elementdan tashk
il topgan murakkab moddalar 
oksidlar deyiladi
) va mustaqil ishlash uchun masalar tuzib chiqdim 
Mustaqil ishlash uchun masalalar
1. 
Nomlash qoidasiga ko’ra quyida berilgan oksidlarni nomlang. Li
2
O, K
2
O, BeO, 
CaO, Al
2
O
3
, FeO, Fe
2
O
3
, N
2
O, NO, N
2
O
3
, NO
2
, N
2
O
5
, SO
2
, SO
3
, CO, CO
2
, Cr
2
O
3
, CrO
3
, 
PbO, PbO
2
.
2. Kislorodda yonish reaksiyalari
orqali quyidagi oksidlarning hosil bo’lish reaksiya 
tenglamalarini yozing. CO
2
, MgO, Li
2
O, CaO, SO
2
, NO, P
2
O
3
, BeO, BaO, Al
2
O
3
.
3. Parchalanish reaksiyalari orqali quyidagi modd
alardan oksid hosil bo’lish 
reaksiya tenglamalarini yozing.
CaCO
3
→...
BaCO
3
→... Na
2
CO
3
→...
K
2
CO
3
→...
Cu(OH)
2
→... H
2
CO
3
→... 
Al(OH)
3
→...
Fe(OH)
3
→... Fe(OH)
2
→...
Cr(OH)
3
→...
MgCO
3
→...
(CuOH)
2
CO
3
→...
4. Asosli oksidlarning xossalari: asosli oksid + suv = asos xossasiga ko’ra quyidagi 
reaksiyalarni tugallang.
Na
2
O + H
2
O→... K
2
O + H
2
O→... CaO + H
2
O→...
BaO + H
2
O→...
Li
2
O + H
2
O→... MgO + H
2
O→...
5.
Asosli oksidlarning xossalari: asosli oksid + kislota = tuz + suv xossasiga ko’ra 
quyidagi reaksiyalarni tugallang.
27 

---

CaO + HCl→... Na
2
O + H
2
SO
4
→... BaO + HNO
3
→...
CaO 
+H
2
SO
4
→...
K
2
O + HCl→... MgO + HCl→...
6. Asosli oksidlarning xossalari: asosli oksid + kislotali oksid = tuz xossasiga asosan 
quyidagi reaksiyalarni tugallang.
CaO + SO
2
→... Na
2
O + SO
3
→... CaO + CO
2
→...
MgO + CO
2
→... K
2
O + SO
2
→... BaO + CO
2
→...
7. Kislotali oksidlarning xossalari: kislotali oksid + asosli oksid = tuz xossasiga
asosan quyidagi reaksiyalarni tugallang.
SO
2
+ Li
2
O→... CO
2
+ Na
2
O→... SO
3
+ BaO→... 
N
2
O
5
+ K
2
O→...
CO
2
+ K
2
O→... SO
3
+ Na
2
O→...
8. Kislotali oksidlarning xossalari: kislotali oksid + suv = kislota xossasiga asosan 
quyidagi reaksiyalarni tugallang.
CO
2
+ H
2
O→... SO
2
+ H
2
O→... SO
3
+ H
2
O→...
P
2
O
5
+ H
2
O→... N
2
O
5
+ H
2
O→.
.. P
2
O
3
+ H
2
O→...
9. Kislotali oksidlarning xossalari: kislotali oksid + asos = tuz + suv xossasiga
asosan quyidagi reaksiyalarni tugallang.
CO
2
+ KOH→... SO
2
+ NaOH→... SO
3
+ Ca(OH)
2
→...
P
2
O
5
+ NaOH→... N
2
O
5
+ LiOH→... P
2
O
3
+ Ba(OH)
2
→...
10. Amfoter oksidlarning xossalari: amfoter oksid + asosli oksid = tuz xossasiga
asosan quyidagi reaksiyalarni tugallang.
Al
2
O
3
+ K
2
O→... ZnO + Na
2
O→... Fe
2
O
3
+ K
2
O→...
28 

---

Al
2
O
3
+ Na
2
O→... BeO + Na
2
O→... Fe
2
O
3
+ K
2
O→...
11. Amfoter oksidlarning xossalari: amfoter oksid + asos = tuz + suv xossasiga
asosan quyidagi reaksiyalarni tugallang.
Al
2
O
3
+ KOH→... ZnO+ NaOH→... BeO + NaOH→...
BeO + LiOH→... Al
2
O
3
+ LiOH→... Fe
2
O
3
+ KOH→...
12. Amfoter oksidlarning xossalari: amfoter oksid + kislota = tuz + suv xossasiga
asosan quyidagi reaksiyalarni tugallang.
Al
2
O
3
+ HCl→... ZnO+ HNO
3
→... BeO + H
2
SO
4
→...
BeO + HNO
3
→... Al
2
O
3
+ H
2
SO
4
→... Fe
2
O
3
+ HClO
4
→...
13. Amfoter oksidlarning xossalari: amfoter oksid + kislotali oksid = tuz xossasiga
asosan quyidagi reaksiyalarni tugallang.
Al
2
O
3 
+ SO
2
→... ZnO + SO
3
→... BeO + CO
2
→...
ZnO + CO
2
→... BeO + SO
2
→... Fe
2
O
3
+ CO
2
→...
14. Quyida kimyoviy formulalari keltirilgan peroksidlarni nomlang.
H
2
O
2
, Na
2
O
2
, K
2
O
2
, Li
2
O
2
, BaO
2
, CaO
2
, BeO
2
, Cs
2
O
2
, SrO
2
. 
29 

---

Foydalanilgan adabiyotlar 
1 N. A. Parpiev, X. R. Raximov, A. G. Muftaxov “Anorganik kimyo nazariy 
asoslari”,Toshkent:“O’zbekiston”,2000. 
2 Q.Ahmerov, A.Jalilov, R.Sayfutdinov “Umumiy va Anorganik kimyo”, 
Toshkent: “O’zbekiston”, 2006. 
3 X. X. Muxitdinov “Kimyo”, darslik, Toshkent: “TDTU”, 2005. 
4 X.X. Muxitdinov “Kimyo”, ma’ruzalar matni, Toshkent: “TDTU”, 2004. 
5 N.L.Glinka “Obhaya ximiya”, Moskva: “Integral – Press”, 2003. 
6 Axmetov N.S. “Obhaya i neorganicheskaya ximiya”, uchebnik, Moskva: 
“Vo’sshaya shkola”, 2001. 
7 N.G. Korjukov “Obhaya i neorganicheskaya ximiya”, uchebnik, Moskva: 
“MiSiS”, 2004. 
8 Sh.A.Rustamova, K.M.Abdiraimova Kimyo fanidan laboratoriya ishlarini 
bajarish uchun uslubiy ko’rsatma, Toshkent: “ToshTYMI”, 2015. 
9 
E.Qodirov, A.Muftaxov, Sh.Norov. «Anorganik kimyodan amaliy-
mashg’ulotlar». Toshkent 1966 yil. 
10 
YU.T.Toshpo'latov, 
SH.YE.Ishoqov. 
Anorganik 
kimyo. 
Toshkent. 
«O'qituvchi». 
1992. 
11 Q.Ahmerov, A.Jalilov, A.Ismoilov. 
Umumiy va anorganik kimyo
, Toshkent 
2003. 
12 N.A.Parpiev, A.G.Muftaxov, X.R.Rahimov, Anorganik kimyo. Toshkent 2003. 
13 O.M.Yoriev, M.S.Sharipov, H.N.Mavlonov, A.R.Hafizov, Umu-miy va 
noorganik kimyodan masala va mashqlar to’plami, 
Toshkent
, 
2008y. 
30 

---