O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi yo‘l harakati qoidalari va harakat xavfsizligi asoslari fanidan Amaliy mashg’ulotlarni bajarish uchun uslubiy ko’rsatma

Transport oqimining asosiy grafigi

to‘g‘risida tushuncha

Yo‘l harakatining qonuniyatlarini tahlil qilishda, shuningdek, harakatni boshqarishning amaliy masalalarini yechishda transport oqimi tavsiflarining o‘zaro ta’sirida foydalanish kerak bo‘ladi.

Bir turdagi avtomobillardan iborat bo‘lgan transport oqimi bitta polosadan harakatlansa, unda harakat miqdori «N», tezlik «V» va zichlik «d» orasidagi o‘zaro bog‘liqlikni quyidagi transport oqimining asosiy grafigida ko‘rsatish mumkin.

Transport oqimining asosiy diagrammasidan ko‘rinadiki, transport oqimining zichligi oshgan sari uni tezligi kamayadi va q_max-qiymatga erishganda V*0 bo‘ladi. Bunday holatni zator-turib qolish (tirbandlik) deyiladi.

Harakat miqdori avvaliga zichlik oshishi bilan orta boradi va ma’lum «q» qiymatidan so‘ng N_max ga erishadi, so‘ngra esa «q» orta borgan sari «N» kamayib boradi N_max qiymati polosaning o‘tkazish qobiliyatini ko‘rsatadi.

Diagrammaning koordinata boshidan tangens buochagi ostida o‘tkazilgan chiziq oqimning o‘rtacha tezligini va bu o‘rtacha tezlikdagi harakat oqimining miqdorini ko‘rsatadi.

Transport oqimi asosiy diagrammasining koordinata boshidan Na*f(g) egriligiga qarab o‘tkazilgan har qanday radius vektor orqali transport oqimining ma’lum harakat miqdoridagi o‘rtacha tezligini-V₀ aniqlashi mumkin.

Keltirilgan formulaning tahlilidan ma’lum bo‘ladiki, transport oqimining zichligi ortishi bilan uning tezligi pasayib boradi. Yuqori qiymatdagi tezlik faqat kichik darajadagi zichlikda, ya’ni erkin harakatdagi transport oqimida ta’minlanadi.