O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Qadriyaviy yondashuv 
Aksiologiyada  juda  ko‗p  an'anaviy  va  hozirgi  zamon  falsafiy  muammolari  Yangicha  ko‗rib  chiqiladi. 
Masalan, an'anaga ko‗ra, haqiqatga yetish ilmiy bilishning ideali, shaksiz ne'mat, yaxshilik deb hisoblangan. Biroq 
XX  asr  ushbu  qarashga  o‗z  tuzatishlarini  kiritdi.  Industrializmning  va  texnitsistik  yondashuvlarning  salbiy 
oqibatlari,  ommaviy  qirg‗in  qurollarining  yaratilishi  va  qo‗llanishi,  gen  muhandisligining  paydo  bo‗lishi  shuni 
ko‗rsatadiki,  muammoga  sof  gnoseologik  yondashuv  yetarli  emas.  Bugungi  kunda  «faqat  haqiqatning  qadri 
haqidagina emas, balki uning bahosi haqidagi masala ham paydo bo‗ladi, bunda boshlang‗ich hisob nuqtasi sifatida 
inson  va  uning  baxt-saodati  namoyon  bo‗ladi»
67
.  Haqiqat  tobora  ko‗proq  aksiologik  kategoriyalar  ko‗zgusi  orqali 
qarala boshlanmoqda. 
Lozim  va  zarur  narsalar  haqida  qadriyaviy  ideallar  sifatida  so‗z  yuritar  ekan,  aksiologiya  borliqning 
muammoli masalalari borasida bizning tasavvurlarimiz doirasini kengaytirdi. Ilgari me'yoriy hodisa deb hisoblangan 
narsalar  hozirgi  zamon  aksiologik  yondashuvlari  ko‗zgusida  unday  bo‗lib  ko‗rinmaydi.  Qadriyaviy  mezon  va 
qadriyaviy  qarash  amalda  hayotimizning  barcha  sohalariga  kirib  bormoqda.  Bugungi  kunda  shu  narsa  ayon 
bo‗lyaptiki, biron bir ijtimoiy institut, biron bir muhim ijtimoiy muammo, jamiyatning biron bir sohaga aksiologik 
yondashuvlardan tashqarida ko‗rib chiqilishi mumkin emas.  Bunda qadriyatlarni qayta baholash lokal  masalalarga 
ham,  global  masalalarga  ham  birdek  tegishlidir.  Texnik  taraqqiyot  baxt-saodat  keltiradimi?  Insonni  klonlashtirish 
mumkinmi? Evtanaziya - bu ezgulikmi yoki qotillikmi? Agar uning kashfiyotlaridan foydalanish odamlarning halok 
bo‗lishiga sabab bo‗lsa, olim o‗z kashfiyotining oqibatlari uchun javobgar bo‗ladimi? Ilmiy va siyosiy ongda asta-
sekin  sof  iqtisodiy,  sof  texnologik,  qadriyaviy  komponentlardan  tashqarida  qaraluvchi  sof  tadqiqotchilik 
loyihalaridan voz kechish tamoyili yuzaga kelayotganini ko‗rish mumkin. 
O‗z  navbatida  qadriyatlarning  o‗ziga,  munosabat  va  qadriyaviy  ongga  gnoseologik,  sotsiologik,  psixologik,  
semiotik  va boshqa yondashuvlar nuqtayi nazaridan qaralmoqda.