O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

Kislorodning ta’siri. Protoplazmada suvni harakatlanishi uchun energiya zarur. Ushbu energiya nafas olish jarayonida hosil bo’ladi. Zich va qatqaloqli tuproqlarda o’simlik yaxshi o’smasligi ma’lum. Chunki bunday sharoitda kislorod yetishmaydi, ildizlaming nafas olishi sekinlashadi, ayrim hollarda esa batamom to’xtaydi. Shuning bilan birgalikda ildiz hujayralarida ayrim spirtlar, organik kislotalar va uglevodlar to’plana boshlaydi. Buning natijasida protoplazmaning osmotik xususiyati o’zgaradi.

Tuproq eritmasining pH darajasi va tuzlar miqdorining ta’siri. Ushbu hollarning o’simliklar ildizlariga suvni so’rilishi va uning harakatga kelishiga ta’siri juda kattadir. Chunki ildiz shirasining konsetratsiyasi tuproq eritmasi konsentratsiyasidan yuqori boMgandagina suv ildizlarga so’rilishi mumkin. Agarda tuproq eritmasining konsentratsiyasi o’simlik ildizlari hujayralari shirasidan katta bo’lsa yuqoridagi holatning teskarisi boMishi mumkin. Shuning uchun ham sho’r tuproqlarda faqat galofit o’simliklargina o’sa oladi. Shuningdek, tuproq eritmasining pH muhiti juda past, kislotali bo’lsa, Masalan, pH 2-3 bo’lsa ildizlar suvni shima olmaydi. Ildizlaming suv so’rishi neytral darajada birmuncha oshib ishqoriy muhitda esa suv o’zlashtirilishi kuchayadi.