O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti

2.Boshqaruv qarorlarining tasnifi 
Boshqaruv qarorlarini tasniflashning boshqa mezonlari ham mavjud: 

  qaror natijalarining amal qilish muddatiga qarab: uzoq, o‗rta va qisqa muddatli 
qarorlar; 

  qabul  qilishning  takroriyligiga  qarab:  bir  martalik  (tasodifiy)  va  takrorlanuvchi 
qarorlar; 

  qamrov  darajasiga  qarab:  umumiy  (barcha  xodimlarga  tegishli)  va  maxsus 
(muayyan sohaga tegishli) qarorlar; 

  tayyorlash  shakliga  qarab:  yakkaboshchilik  qarorlari,  gruppaviy  va  jamoaviy 
qarorlar; 

  murakkablik darajasiga qarab: sodda va murakkab qarorlar; 

  tartibga  solish  xususiyatiga  qarab:  konturli,  strukturalashtirilgan  va  algoritmik 
qarorlar. Konturli qarorlar qo‗l ostidagi xodimlarning ish sxemasini taxminiy belgilaydi 
va  qarorlarni  amalga  oshirish  usullari  va  uslublari  tanlashda  ularga  erkinlik  beradi. 
Strukturalashtirilgan  qarorlar  qo‗l  ostidagi  xodimlarning  qat‘iy  tartibga  solingan 
harakatlarini  nazarda  tutadi.  Ular  faqat  ikkinchi  darajali  masalalarni  hal  qilishda 
tashabbus  ko‗rsatishlari  mumkin  bo‗ladi.  Algoritmik  qarorlar  qo‗l  ostidagi  xodimlar 
faoliyatini o‗ta qat‘iy tartibga soladi va ular tomonidan tashabbus ko‗rsatilishini deyarli 
istisno etadi.   
M.Meskon,  M.Albert  va  F.Xedouri  taklif  qilgan  boshqaruv  qarorlari  tasnifi  ham 
diqqatga  sazovordir.  Ular  tashkiliy,  intuitiv  va  oqilona  qarorlarni  ajratadilar.  Tashkiliy 
qaror  deganda  rahbar  o‗zi  egallagan  lavozim  bilan  belgilangan  majburiyatlarni  bajarish 
uchun  tanlashi  lozim  bo‗lgan  qaror  tushuniladi.  Tashkiliy  qarorning  maqsadi  - 
mehmonxona oldiga qo‗yilgan vazifalar sari harakat. 
Tashkiliy 
qarorlar 
dasturlashtirilgan 
va 
dasturlashtirilmagan 
bo‗ladi. 
Dasturlashtirilgan  qarorda  muqobil  variantlar  soni  cheklangan  bo‗lib,  mehmonxona 
belgilagan  yo‗nalishlar  doirasida  ulardan  eng  ma‘qulini  tanlash  talab  etiladi. 
Dasturlashtirilmagan  qarorlar  yangi  vaziyatlarda  qabul  qilinadi.  Ular  ichdan 
strukturalashtirilmagan  yoki  noma‘lum  omillar  bilan  bog‗liq  bo‗ladi.  Mehmonxona 
maqsadini  tanlash,  mahsulotni  yaxshilash,  tuzilmani  takomillashtirish  bilan  bog‗liq 
qarorlar shular jumlasidandir.  
Mohiyat  e‘tibori  bilan,  tashkiliy  qarorlar  qabul  qilish  jarayoni  mehmonxonani 
boshqarish jarayoni bilan chambarchas bog‗liq.  
Intuitiv  qarorlarni  menejer  intuitiv  tarzda  qabul  qiladi.  Bunday  qarorlar  qabul 
qilishga odatda boshqaruv tajribasi katta menejerlar moyildirlar.  
Mehmonxona  kompleksiga  tatbiqan  boshqaruv  qarorlarini  tasniflashning  quyidagi 
mezonlarini qayd etish mumkin: 

---

 

110 
1) 
strukturalashtirilganlik 
darajasiga 
qarab 
(dasturlashtirilgan 
va 
dasturlashtirilmagan qarorlar);      
2) mazmuniga qarab (yuridik, iqtisodiy, texnik va b.); 
3)  qaror  qabul  qilishda  ishtirok  etuvchi  shaxslar  soniga  qarab  (gruppaviy  va 
individual); 
4) boshqarish darajasiga qarab (oliy, o‗rta, quyi); 
5) maqsadlar miqdoriga qarab (bir maqsadli va ko‗p maqsadli).