O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

 
Hissiy irodaviy soha psixologiyasi
.
Irodaviy 
harakatlar haqida tushuncha. Iroda borasidagi psixologik nazariyalar. Irodaviy 
harakatlarning fiziologik motivatsion asoslari. Irodaviy harakat tuzilishi va 
rivojlanishi. Hissiyotning umumiy tavsif va uning turlari. Hissiyotning fiziologik 
asosi va psixologik nazariyalari. Hissiyotning rivojlanishi va inson hayotidagi 
o‘rni. Shaxs yo‘nalganligi va faoliyat motivi haqida tushuncha. Motivatsiya 
haqidagi nazariyalar. Motivatsion soha rivojlanishining asosiy qonuniyatlari. 
Individual psixologiya
. 
Qobiliyat haqida tushuncha. Qobiliyat rivojlanishi va 
individual farqlar. Inson qobiliyatining biologik asoslari. Qobiliyatning 
rivojlanishi. 
Temperament 
haqida 
tushuncha. 
Temperament 
haqidagi 
ta`limotlarning qisqacha mazmuni. Temperamentga psixologik tavsif va inson 
faoliyati. Xarakter haqida tushuncha. Xarakterni o‘rganishga nazariy va empirik 
yondashuv. Xarakterning shakllanishi.
RIVOJLANISH PSIXOLOGIYASI VA PEDAGOGIK – 
PSIXOLOGIYA kursi бўйича: 
 
Rivojlanish psixologiyasiga kirish, Rivojlanish psixologiyasini shakllanishi, 
Psixologik maktablarda rivojlanish nazariyalari, Yoshga oid psixologiya fani 
vazifalari. Shaxsning ontogenezda rivojlanish dinamikasi. Yosh davrlari 
psixologiyasining fan sifatida shakllanishi P.P.Blonskiy, L.S.Viygotskiy, 

---

S.L.Rubinshteyn, V.Shtern, J.Piaje maktablari. K.Byuler va Anri Vallon 
nazariyalari. Go‘daklik davri, Ilk bolalik davri, Maktabgacha yosh davri, Kichik 
maktab yosh davri, O‘smirlik davri, O‘spirinlik davri, Yoshlik davri, Etuklik davri,
Rivojlanish psixologiyasining ilmiy tadqiqot metodlari. Yosh 
taraqqiyoti 
dinamikasini oʻrganish metodlari. Tadqiqotning metodologik prinsiplari. Yoshga 
oid psixologiyada metodlarni qoʻllashning oʻziga xos xususiyatlari. Metodlar 
klassifikasiyasi. Taraqqiyotning asosiy masalalari. Yosh inqirozlari. “Inqiroz” 
tushunchasi. Tugʻilish davri inqirozi. Bir yosh davridan ikkinchi yosh davriga 
oʻtish. Yosh inqirozlari davrida xulq-atvor va muomalaning oʻziga xos 
xususiyatlari.
Chaqaloqlik davrida psixofiziologik rivojlanishga xos xususiyatlar haqida 
umumiy tushuncha. Ye. A. Arkinning chaqaloqlik davriga oid tadqiqotlari. 
Goʻdaklik davrida psixik rivojlanishda kattalar bilan emosional muloqotning 
ahamiyati (emosional deprivasiyaning salbiy oqibatlari). Bir yosh inqirozi haqida. 
Ilk bolalik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari. Ilk bolalik davrida nutqning 
rivojlanish xususiyatlari. Ilk bolalik davrida oʻz-oʻzini anglashning rivojlanishi va 
3 yosh inqirozi haqidagi nazariy bilimlarni tarkib toptirish.
Ilk bolalik davrida 
bolalarda jismoniy rivojlanishning oʻziga xos xususiyatlari. Oʻyin – yetakchi 
faoliyat sifatida. 
Maktabgacha yosh davrida psixofiziologik taraqqiyotning umumiy tavsifi. 
Oʻyin maktabgacha yoshdagi bolaning yetakchi faoliyati sifatida (oʻyin 
faoliyatining mohiyati, turlari, bilish jarayonlari va shaxs taraqqiyotiga ta’sir 
koʻrsatish mexanizmlari, oʻyinchoqning bola psixik rivojlanishiga ta’siri 
muammosi). J.Piaje fenomenlari haqida tushuncha. Maktabgacha yosh davrida 
motivasion sohadagi oʻzgarishlar va shaxsning “birinchi tugʻilishi” 
(A.N.Leontyev). Kichik maktab yoshidagi bolalarning jismoniy rivojlanishidagi 
oʻziga xos xususiyatlar va anatomik-fiziologik oʻzgarishlar. Motivlarning 
boʻysundirilishi, ahloqIy normalarning qabul qilinishi, hatti-harakatning ichki 
rejasini shakllantirishi – muvaffaqiyatli oʻqitishning omili sifatida.
Oʻsmirlik davri inson taraqqiyotidagi tub burilish davri sifatida. Oʻsmirlik 
davridagi asosiy fiziologik va neyrogumoral oʻzgarishlar. Akselerasiya va uning 
oʻziga xosligi. Oʻsmirlik davrida kuzatiladigan asosiy psixologik oʻzgarishlar. 
Pubertat inqirozi. Rivojlanish masalalari. Shaxs kamolotining oʻziga xos 
xususiyatlari. Jinsiy oʻxshashlik. Psixik funksiyalarning mukammallashuvi. 
Oʻsmirlik davridagi shaxslararo munosabatlar.Oʻsmirlik davri boʻyicha chet el 
nazariyalari. Biogenetik, sosiogenetik, psixogenetik nazariyalar. Oʻsmirlik davri va 
ekologik model nazariyasi. Oʻsmirlik davrida xulq-atvorda kuzatiladigan 
oʻzgarishlar.Oʻsmirlik davrida dominant ehtiyojlar, oʻz-oʻzini tasdiqlashga boʻlgan 
ehtiyoj. Oʻsmirlik davrida oʻzini-oʻzi baholash dinamikasi va uni tadqiq etish 
usullari. Deviant xulq-atvor va uning kelib chiqish sabablari. Biologik manbalari. 
Oilaviy tarbiyadagi xatoliklar. Oʻsmirning emosional xususiyatlari. Kommunikativ 
komponent. Oʻsmirlik davrida ijtimoiylashuv jarayoning oʻziga xosligi.
Rivojlanish masalalari. Psixik jarayonlarning oʻziga xos xususiyatlari. 
Dunyoqarashning kamol topishi. Kasbga yoʻnaltirish va hayotiy istiqbol. Kasb 
tanlash nazariyalari (Ginzberg, golland). Jinsiy rollar omili va kasb tanlash. Kasbga 

---

layoqatlilik va alohida qobiliyatlar. Yetuklik davrining tabaqalanishi. Erta 
yetuklik, oʻrta yetuklik va kechki yetuklik davrlari. Biologik yosh, ijtimoiy yosh va 
psixologik yosh tushunchalariga ta’rif. Yetuklik davrida yuz beradigan asosiy 
fiziologik oʻzgarishlar.Yetuklik davrida aqliy rivojlanish masalalari.Ijtimoiy 
vaziyatning oʻziga xosligi. Yetuklik davrida tafakkurning bir maromliligi. Yetuklik 
davrida qadriyatlar sistema va undagi oʻrin almashinishlar. Motivasiya inqirozi. 
Ijtimoiy mavqye muammosi. Keksayish va keksalik, Pedagogik psixologiya 
fanining predmeti, maqsad va vazifalari, Ta`lim psixologiyasi, Tarbiya 
psixologiyasi, O‘qituvchi psixologiyasi.
Psixologik xizmatni tashkil etishning umumiy mezonlari, Ta’lim sohasidagi 
psixologning burchi va majburiyatlari, Psixologik xizmat haqida nizom, Ta'Iim 
sohasidagi psixolog faoliyatining me'yoriy hujjatlari, Psixologik xizmat 
mahsuldorligining sharoitlari, Psixologik xizmatning maqsadi, vazifalari va 
xuquqiy asoslari. Amaliyotchi psixolog – mutaxassis sifatida. Psixologik xizmatni 
takomillashtirish muammolari, xususan bolalar huquqlari, salomatligi muxofazasi, 
ijtimoiy himoyasi va 
moslashuvi, psixologlarning malaka oshirishlari, 
attestatsiyadan 
o‘tkazilishi, psixologlar 
amaliyotda qo‘llashlari 
uchun 
o‘quvchilarni psixologikpedagogik tashxisdan o‘tkazish metodikalari (anketalar, 
testlar, so‘rovnomalar). Psixologik ma’rifat va tashviqot. Ta’lim sohasidagi 
psixologning burchi va majburiyatlari, psixologning axloqiy tamoyillari.
Ta’lim sohasida psixolog faoliyatining huquqiy asoslari. Amaliyotchi psixologning 
axloqiy kasbiy faoliyati. Psixologning amaliy psixologik xizmat vakili sifatidagi 
kasbiy shakllanishi asosida yotuvchi asosiy tamoyillar. 
Ta’lim sohasidagi psixolog faoliyatining me’yoriy hujjatlari. Amaliy psixolog 
faoliyatining asosiy ko‘rinishlari. Psixologik tashviqot, psixologik profilaktika, 
Psixologik konsilium. Psixologik maslahat, uning turlari. Psixodiagnostika. 
Psixokorreksion ishni amalga oshirishga qo‘yiladigan talablar. Psixologik 
xizmatning asosiy vazifalari.
Ta’limdagi psixologik xizmat davomida ta’lim va tarbiyaning sifatini 
oshirish. Ta’lim tizimining boshqaruv tuzilmasi. Ta’lim tarbiya jarayonida 
bolalarga individual yondashuv. Bolaning rivojlanishi uchun qulay psixologik 
iqlim yaratish ham psixologik xizmat mahsuldorligining omillaridan biridir. 
Muloqot o‘smirlar tomonidan muhim jarayon sifatida qabul qilinadi, bu haqida ular 
muloqot shakllariga e’tibor berishni, kattalar va tengdoshlari bilan o‘zaro 
munosabatlarini tahlil qilishlarini, ularni tushunishga urinishlar. 
Ilmiy va ilmiy-texnik faoliyatni rag’batlantirish, ilmiy-tadqiqotchilik 
kompetentligi, ilmiy manbaalarni tahlil qilish metodlari: ilmiy bilish metodlari; 
induksiya, deduksiya, analogiya; pedagogik kompetentlik, ya’ni ta’lim-tarbiya 
jarayonida qo‘llaniladigan o‘qitish shakllari, metodlari hamda vositalari; ta’lim 
mazmuni, metodlari, vositalari va shakllarining uzviyligini ta’minlashni bilish, 
mashg‘ulot olib boriladigan fanning maqsadi, vazifalari, predmeti va ob’ekti, 
fanning 
ishlab chiqarishdagi 
o‘rni va ahamiyati; fan taraqqiyotining 

---

axborotkommunikatsiya texnologiyalariga bog‘liqligi; foydalaniladigan asosiy 
darsliklar, o‘quv qo‘llanmalar va elektron adabiyotlar; fan mazmunini ishlab 
chiqishda o‘quv rejasidagi boshqa fanlar bilan gorizontal va vertikal uzviylikning 
ta’minlanishini baholash; fanning istiqboldagi taraqqiy etishi muammolari va 
ularning yechimlari haqida bilim va layoqatga egalik.