O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov

 
 

---

368 
III bob. Buxgalteriya hisobi standartlari bilan aloqadorlik 
 
7. 10-son MBMS talablariga muvofiq bajarilgan ko‗chmas mulk 
qiymatini baholash natijalaridan baholash obyekti qaysi shaxslar balansida 
turgan bo‗lsa, shu shaxslar buxgalteriya hisobi va hisobot ma‘lumotlariga 
tuzatish kiritish uchun foydalanishlari mumkin, basharti buxgalteriya hisobi 
va hisobotga doir normativ-huquqiy hujjatlarda aktivlarni boshlang‗ich 
(tarixiy) qiymatiga muvofiq baholash umumiy qoidalaridan chekinish 
nazarda tutilgan bo‗lsa.
8. Moliyaviy hisobot tuzish maqsadida baholashni bajarishda ko‗chmas 
mulk unga egalik qilish maqsadlariga qarab quyidagi toifalarga ajratiladi: 
- korxona (biznes) faoliyatida foydalaniladigan ko‗chmas mulk; 
- hozirgi yoki bo‗lg‗usi ijara daromadini olish uchun yoki kapital 
qiymatini saqlab turish yoki ko‗paytirish uchun foydalaniladigan investitsion 
ko‗chmas mulk; 
- ishlab chiqarish (biznes) ehtiyojlari uchun ortiqcha bo‗lgan ko‗chmas 
mulk; 
- o‗zlashtirish va rivojlanish maqsadlari uchun mo‗ljallangan ko‗chmas 
mulk; 
- tovar zaxiralari sifatida foydalaniladigan ko‗chmas mulk. 
9. Korxona (biznes) faoliyatida foydalaniladigan ko‗chmas mulkni 
baholashda quyidagilar baholash bazasi sifatida qabul qilinadi: 
- mavjud foydalanishdagi bozor qiymati – ixtisoslashtirilmagan 
ko‗chmas mulk, shu jumladan tijoratga oid imkoniyatlariga muvofiq 
baholanayotgan ko‗chmas mulk uchun; 
- o‗rniga belgilash qoldiq qiymati – ixtisoslashtirilgan ko‗chmas mulk 
uchun. 

---

369 
Investitsion ko‗chmas mulkni va ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun 
ortiqcha bo‗lgan ko‗chmas mulkni baholashda baholash bazasi sifatida bozor 
qiymati qo‗llaniladi. 
O‗zlashtirish va rivojlanish maqsadlari uchun mo‗ljallangan ko‗chmas 
mulkni baholashda baholash bazasi sifatida: 
- ixtisoslashtirilmagan ko‗chmas mulk uchun – bozor qiymati; 
- ixtisoslashtirilgan ko‗chmas mulk uchun – o‗rniga belgilash qoldiq 
qiymati qo‗llaniladi. 
Tovar 
zaxiralari 
sifatida 
foydalaniladigan 
va 
joriy 
aktivlar 
hisoblanadigan ko‗chmas mulkni baholashda mazkur aktivlarning 
buxgalteriya hisobi xususiyatlarini e‘tiborga olish lozim.