O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti


-rasm. Davlat moliyaviy nazoratining turlari



Download 6,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet197/219
Sana18.08.2021
Hajmi6,56 Mb.
#151229
1   ...   193   194   195   196   197   198   199   200   ...   219
Bog'liq
budjet tizimi

2-rasm. Davlat moliyaviy nazoratining turlari 

 

Davlat moliyaviy nazoratining usullari quyidagilardir : 



hujjatlarni tekshirish hajmiga qarab: 

yoppasiga  nazorat  —  tekshirilayotgan  davr  uchun  barcha  buxgalteriya, 

moliya, statistika, bank hujjatlari va boshqa hujjatlarni nazorat qilish;  

Davlat moliyaviy nazoratining turlari quyidagicha:

 

 

dastlabki nazorat — moliyaviy operatsiyalar bajarilguniga qadar 

g’aznachilik bo’linmalari va moliya organlari tomonidan amalga 

oshiriladigan; 

 

joriy nazorat — moliyaviy operatsiyalar bajarilishi jarayonida 



g’aznachilik bo’linmalari, moliya organlari va davlat soliq xizmati organlari 

tomonidan amalga oshiriladigan; 

 

yakuniy nazorat — moliyaviy operatsiyalar bajarilganidan so’ng davlat 



moliyaviy nazorat organlari tomonidan amalga oshiriladigan nazoratlardir. 

 



 

 

 



tanlov  asosidagi  nazorat  —  muayyan  davr  uchun  buxgalteriya,  moliya, 

statistika, bank hujjatlari va boshqa hujjatlarning ayrim qismlarini nazorat qilish;  

nazoratning maqsadga yo’naltirilganligi va predmetiga qarab:  

kompleks  nazorat  —  moliyaviy  nazorat  ob’ektining  muayyan  davr  uchun 

moliyaviy-xo’jalik faoliyatining barcha yo’nalishlarini nazorat qilish; 

mavzuli  nazorat  —  moliyaviy  nazorat  ob’ektining  muayyan  davr  uchun 

ayrim masalalar bo’yicha faoliyatini nazorat qilish; 

muqobil  nazorat  —  operatsiyalar  yagonaligi  bilan  o’zaro  bog’liq  bo’lgan  va  turli 

moliyaviy  nazorat  ob’ektlarida  turgan  hujjatlarni  solishtirishni  o’z  ichiga  olgan 

tekshirish.  

Shtatning  shaharlar  ustidan  boshqaruvi  chegaralanmagan.  1996  yil 

Dekabrida Florida Shtati Mayami shahri budjeti va moliyasi ustidan 5 yillik Shtat 

Nazorati  Doskasini  tuzdi  chunki  shahar  o’z  budjet  tizimini  boshqara  olmadi. 

Undan tashqari shahar bir necha siyosiy muamolarga duch keldi masalam hokimni 

saylash,  hokim  o’z  joyini  egallagandan  keyin  ham  bir  necha  oy  davomida 

muammolarga  duch  keldi.  2002  yilda  shahar  odatiy  moliyaviy  asosni  qo’yishda 

hato  qilib  $32  millionlik  obligatsiyalarni  qaytadan  sotuvga  qo’yib  ular  ustidan 

foyda olish maqsadida sotishga erishdi. Ular oldin katta foydaga sotilgandi.  

2011  yilda  Pensilvaniyadagi  Garrisburg  shahri  kerak  bo’lmagan 

chiqindilarni  yoq  qiluvchi  apparatlarini  sotib  olish  uchun  65  million  ishlatib  o’zi 

bankrot  bo’lganini  e’lon  qildi.  Shtat  hokimiyati  shahar  oldingi  ishlarini  davom 

ettirishi uchun uning nazoratini qo’lga oldi. Alabamadagi Jefferson okurugi 2011 

yilda  amerika  tarixidagi  eng  katta  kasodga  uchragan  shahar  sifatida  shubhali 

farqlarni o’shirib yubordi. Muammoda $3 milliard ega bo’lgan majburiy qarzlarni 

to’lashda  omadsizlikka  duch  kelindi.  Detroyid  ham  2011  yilda  shtatning 

qaramo’gida qoldi. Michigan shaharning moliyaviy va hizmatlar nazoratini amalga 

oshirish va boshqarish uchun uning boshqaruvini qo’lga oldi. 



 

 

 



15

 

                                                           



15

Makarand A.Paithankar. Public Budgeting theory and practice, CreateSpace USA, 2016. p. 15 



Qonuniy  nazoratni  amalga  oshirishda  qonun  chiqaruvchi  hokimyat  tomonidan 

quyidagicha amalga oshiriladi: 

A) Konstitutsiyaviy ta’minot 

Hindiston  konstitutsiyasi  qonuniy  nazorat  qilish  uchun  asos  bo’lib  xizmat  qiladi. 

Parlamentda  kelib  chiqadigan  Moliyaviy  xarajatlar  va  pul  bilan  bo’gliq  xarajatlarni 

ko’rsatadigan  109  va  117-  moddalarni  taminlanishiga  oid  va  Ikkala  palata  tomonidan 

biror  o’zgarish  bilan  yoki  o’zgarishsiz  xarajat  tasdiqlanmasa  bu  xarajat  Parlamentdan 

o’tdi deb xisoblanilmaydigan vaziyatni ko’rsatuvchi 108 va 109 –moddalarga oid bo’lgan 

hodisalarni  107-  modda  o’zida  aks  ettiradi.  109  –modda  shtatlar  kengashida 

tanishtirilmagan  pul  xarajatlarini  o’zida  ifoda  etadi.    112-  moddada  esa  Prezident  o’z 

navbatida  har  moliya  yiliga  masul  bo’lib  mo’ljallangan  Hindistonning  daromad  va 

xarajatlari to’g’risidagi bayonet Parlamentga taqdim etadi. 113- moddaning har qismiga 

ko’ra xarajatlarga oid bo’lgan bashoratlar Parlamentda tan olinmaydi. 

B) Budjet tasdig’i 

Prezedent moliya yiliga masul bo’lib, yillik Moliyaviy bayonet sifatida qaraladigan 

Hindiston davlatining oldingi yil uchun mo’ljallangan daromad va xarajatlar to’g’risidagi 

bayonotni  tasdiqlashidan  oldin  Prezident  taqdim  qiladi.  Parlament  mahalliy  puldan 

tashqari pullarni saqlaydi. 

Umumiy  muhokama  davomida  imtiyozli  mablag’lar  berishdagi  talab  ham 

muhokama  qilinadi.  Xarajatlar  Parlament  tomonidan  o’zgartirish  kiritish  yoki  kiritishsiz 

tasdiqlanadi. 

Xarajatlar Parlament tomonidan tasdiqlanmasa u kuchga kirmaydi. 

C)Audit tomonidan nazorat 

Hindiston  konstitutsiyasiga  ko’ra  nazoratchi  va  auditor  Parlament  tomonidan 

tayinlanadigan  birlashma  va  tashkilotlarning  buxgalteriyasiga  oid  ishlar  bilan 

shug’ullanadi.  Parlament  nazoratchi  va  auditorlarni  burchlari  xizmat  vazifalariga  oid 

1971-yilda qabul qilingan yo’riqnomaga ko’ra chiqarildi. Unga 1976-yilda o’zgartirish va 

qo’shimchalar  kiritiladi.  Ushbu  yo’riqnomaga  ko’ra  davlat  darajasida  audit  oldidan 

buxgalteriyani  ajratish  hamda  nazoratchi  va  auditorlarga  xisobotlar  tayyorlashda 

yangilliklar yaratishdan iborat bo'ldi. 

Shu bilan birga nazoratchi va auditorlarni majburiyatlar sifatida hamma xarajatlar 

to’g’risida xisobot tayyorlash va ushbu xarajatlar qonun doirasida ekanligini 

tekshirishdan iborat bo’ladi[8]. 


 

 

 




Download 6,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   193   194   195   196   197   198   199   200   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish