|
Maxsus blankalar va tekshiruv varaqalari, bloksxemalar va
grafiklar
Kamchiliklar ro’yxati, bayonnomalar yoki dalolatnomalar
Ichki nazorat tizimini baholashga ta’sir
etuvchi omillar
Auditorlik hisobotining tahliliy
qismida ichki nazorat holatini
ekspertiza qilish natijalarini aks
ettirish zarur
Ichki nazoratning maqsadi korxona
rahbariyati uchun ham, auditor
uchun ham bir xil - buxgalteriya
hisobotining
ishonchliligi
va
ob’ektivligini ta’minlash
korxonaning moliyaviy axborotlarini ro’yxatga olish, qayta ishlash va moliyaviy hisobotda
umumlashtirish layoqatiga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.
ICHKI NAZORAT TIZIMI
SAMARADORLIGIGA TA’SIR
ETUVCHI OMILLAR
Xizmat
vazifala
rining
taqsiml
anmaga
n
ligi
Xo’jalik
muomal
alari
ning
tekshir
ilmas ligi
va zarur
nazorat
ning
o’rnatil
ma
ganligi
qo’y
maydi
Nazorat
amallarining
samara sizligi
Nazorat
dan
qochish
maqsadi
da
mansab
dor
shaxslar
tomonida
n nazorat
amallari
ning
ataylab
buzi
lishi
Korxona
rahbar
iyati yoki
xodimla
rining
ataylab
qilgan
xatolari,
masalan,
buxgalte
riya
yozuv
larini
єalbaki
lash
tirish
yoki
almashti
rish
Auditor mijoz uchun samarali ichki nazorat tizimini yaratish uchun korxonaning tashkiliy
tuzilmasini, nazorat amallarini va hujjatlashtirishni ishlab chiqishi talab etiladi. Auditorlik firmasi
ishlab chiqadigan nazorat tizimi bu konsultatsion xizmatlar bo’lib, ularni firma o’zining auditorlik
funktsiyalariga kiritmaydi.
Ushbu uchala tarkibiy qism o’zaro bog’liqlikda axborotlardagi jiddiy xatolarning oldini
olish, aniqlash va tuzatishni ta’minlaydi.
Ichki nazorat tizimi
tuzilmasi
Nazorat muhiti
-
korxonada ichki
nazorat uchun
qulay bo’lgan
o’zaro xizmat
munosabatlarini
aniqlaydigan
belgilar
yig’indisidir
Korxonadagi
buxgalterlik hisobi
tizimi
- tegishli
xo’jalik
muomalalarini
yozishga taalluqli
hisob siyosati va
amallardir
Nazorat amallari -
korxona xodimlari
tomonidan
bajariladigan
maxsus
tekshiruvlar
Nazorat muxiti
deganda xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatining xabardorligi, ichki nazorat
tizimini o’rnatish va qo’llab-quvvatlashga qaratilgan amaliy ishlari tushuniladi. Nazorat muhitining
ahvoli rahbarlarning ish uslubi, ularning dunyoqarashi, nazorat va xodimlar ustidan nazorat
maqsadini tushuntirish tizimining samaradorligiga bog’liq.
Ichki nazorat tizimi samarali bo’lishi uchun funktsional mas’uliyatlar yoki xizmat
vazifalarining etarli darajada taqsimlanishi juda muhimdir. Bu nazorat amallari samaradorligining
muhim sharti hisoblanadi.
Nazorat muhiti elementlari
Direktorlar
kengashi, xususan
uning auditorlik
komiteti faoliyati
Korxonaning
boshqaruv
tuzulmasi
Kadrlar siyosati
va amaliyot
nazorat
boshqaruv
uslublari, shu
jumladan ichki
audit
tashqi ta’sirlar
(banklar
tekshiruvi, soliq
nazorati)
boshqaruv
funktsiyalari
va
mas’uliyatlarni
taqsimlash
uslublari
Siyosat va
boshqaruv
uslublari
Xizmat vazifalarining mos kelmasligi - bu shunday kombinatsiya bo’lib, unda xatoga yo’l
qo’ygan yoki axborotni buzib ko’rsatgan xizmatchi o’zining oddiy faoliyati chog’ida bu faktlarni
yashirishi mumkin. Vazifalar shunday taqsimlanishi kerakki, xizmatchilardan hech biri yuqorida
sanab o’tilgan to’rtta funktsiyaning ikki yoki undan ortig’ini bajarmasligi lozim. Birinchi va
to’rtinchi funktsiyalar boshqaruv, ikkinchi funktsiya hisob, uchinchisi esa saqlash funktsiyasi
hisoblanadi.
Xo’
jalik m
uomala
lar
ini
a
malga
oshi
rishga
r
uxsat e
ti
sh. B
u va
zifa
ni xo’ja
li
k
muom
alala
rini ra
smi
ylashti
rish huquqiga e
ga
xodim
lar
ba
jar
adil
ar. Ruxsa
t
eti
sh m
a’lum t
ur
da
gi m
uomala
lar
(
mas
alan, ba
rc
ha
turda
gi sot
ish)ga
taa
ll
uqli
, umum
iy, yoki
maxsus (
masa
lan, muhim
a
kti
vni so
ti
shga
ruxsa
t
eti
sh) bo’
li
shi m
umki
n
Xo’
jalik m
uomala
lar
ini
r
o’
yxa
tga olis
h. Ko’
pc
hil
ik kor
xo
-na
lar
da
xo’ja
li
k
muom
alala
rini yoz
ish (his
ob yur
it
ish) va
hisob
ot i
shlar
i kom
pyuter
yorda
mi
da
ba
ja
riladi
Xo’
jalik fa
oli
ya
ti
da
k
or
xona
mabla
g’
la
rining saqla
nishi
-ni t
a’minl
ash.
B
unda
korx
ona
ga
tegishl
i aktivl
arga
ha
qiqatda
e
g
ali
k qil
ish yo
ki ul
ar
usti
da
n na
zor
at o’
rna
ti
sh
na
za
rd
a tut
il
adi
S
chyotl
arda
a
ks etti
rilgan
sum
mala
rni va
ha
qiqatd
a mavjud a
kti
vlar
ni
va
qti
-va
qti
bil
an taqqos
lab tur
ish
Nazorat amallari samaradorligini
belgilovchi mezonlar
M
M
A
A
V
V
Z
Z
U
U
.
.
AUDITORLIK DALILLAR
Auditorlik dalillari - auditorlik tashkiloti tomonidan auditorlik tekshiruvi
vaqtida yig’ilgan va auditorlik xulosasini asoslovchi ma’lumot
(axborot)lardir. Auditorlik dalillarini olishda moliyaviy hisobot ning asosi
bo’lgan boshlang’ich hujjatlar va buxgalterlik yozuvlari, shuningdek
boshqa manbalardan olingan tasdiqlovchi ma’lumotlardan foydalaniladi.
Auditorlik dalillarini olishga ta’sir etuvchi omillar
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning buxgalteriya hisobi va
ichki nazorat tizimi xarakteri, shuningdek daxlsiz va
nazorat tavakkachiligini baholash
Auditorlik tashkiloti tomonidan bajariladigan ishlar
hajmi
Mavjud ma’lumotning manbasi va ishonchliligi
(aniqligi)
Auditorlik dalillarining ishonchliligi (aniqligi).
Auditorlik dalillari,
agarda hujjatlar va aktivlar, xususiy kapital va majburiyatlarning haqiqiy
holati bilan tasdiqlanganda, ishonchli hisoblanadi.
Mohiyati bo’yicha tekshirish amallari.
Mohiyati bo’yicha tekshirish
amallari auditorlik tashkilotining moliyaviy hisobotda xato-kamchiliklar mavjud yoki
mavjud emasligini aniqlash uchun auditorlik dalillari olish maqsadida bajaradigan
amallarni ifodalaydi.
Ta
shqi
m
anba
la
rd
an olin
ga
n
aud
ito
rl
ik
da
lil
la
ri
ni
t
¤p
la
sh
(m
a
sa
la
n,
uch
inch
i s
ha
x
sd
a
n o
li
ng
a
n t
a
sdi
q) i
chki
m
a
nb
a
la
rda
n
o
li
n
g
a
nd
an k
o’r
a i
sho
nch
li
ro
q h
is
ob
la
na
di
A
g
a
r bu
x
g
a
lter
iy
a
h
is
o
b
i v
a
ich
ki
n
a
zo
ra
tn
ing
m
a
v
ju
d tiz
im
i
sa
m
a
ra
li
i
shl
a
sa
,
ich
ki
m
a
nb
a
la
rd
a
n
o
li
n
g
a
n
a
ud
it
o
rl
ik
da
li
ll
a
ri
i
sho
n
chl
i hi
so
b
la
na
d
i
A
ud
ito
rl
ik ta
shk
il
ot
i tomon
id
an b
ev
os
it
a yig’il
ga
n
aud
it
orl
ik
da
li
ll
a
ri
x
o’j
al
ik y
ur
itu
vchi
s
ub’e
ktda
Do'stlaringiz bilan baham: |
