O’zbеkiston Rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi Tеrmiz davlat univеrsitеti Texnika fakulteti

Tirkamali avtopoezdlar
devorli sahndor (bort platformali), furgon kuzovli va bir yoki bir 
necha tirkama bilan jihozlangan yuk tashuvchi avtomobilni tashkil qiladi. O’tqaziladigan 
o’tirg’ichli avtopoezdlar esa o’tirg’ichli tyagach va yarim tirkamadan iborat. Avtopoezd –
rospusklar o’tirg’ichli tyagach va tirkama uzaytirgichlardan iborat. Ayrim hollarda avtopoezd 
uzaytirgich tyagach, yarim tirkama va tirkama uzaytirgichlardan iborat bo’ladi. 
Tik yo’nalgan kuchlarni taqsimlash usuliga ko’ra avtopoezdlar quyidagilarga bo’linadi: 
kuchlarni bog’liqsiz taqsimlovchi avtopoezdlar- tirkamali avtopoezdlar ; kuchlarni bog’liqli 
taqsimlovchi o’tirg’ichli va uzaytiriladigan avtopoezdlar. Kuchlarni aralash bo’luvchi 
avtopoezdlar o’tirg’ichli-tyagach, yarim tirkama yoki ikki o’qli tirkama tarkibidagi qo’shilma 
avtopoezdlar. 
Agar tirkamali avtomobil tyagachi foydali yuk tashimasa, u o’z og’irligini oshirish uchun 
keraksiz yuk vaznli sahniga eg bo’ladi. Bunday tyagach ballastli avtomobil-tyagach deyiladi.

---

83 
Avtopoezd uzaytirgichlariga yuk ortilmaganida tik kuch yarim tirkamaning o’z g’ildiragi orqali 
bevosita yo’lga beriladi , yuk ortilganda esa kuch yarim tirkama va tyagach g’ildiragi orqali 
uzatildi. Yuqorida keltirilgan yuk tashuvchi avtopoezdlar bilan bir qatorda, yuk 
ko’taruvchanligi, tortish qobilyati, o’qlarning joylnishi va tayanch yuzasidagi rama balandligi, 
burilish mexanizimi, yuk tashiladigan idish (tara) va boshqalar bilan farqlanadigan har xil 
avtopoezdlar bor.