O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Bulutli hisoblash   
Bulutli  hisoblash  deganda  (cloud  computing  ingliz  tilidan 
olingan)  odatda  internet  servislar  shaklida  foydalanuvchiga  inter-
net   xizmatlarni    kompyuter  resurslar    shaklida  taqdim  etish 
tushuniladi. Hisoblash  manbalari  foydalanuvchiga  "tozalangan" 
shaklda taqdim etiladi va foydalanuvchi qanday kompyuterlar un-
ing so‘rovlarini qayta ishlagan, qanday operatsion tizim ostida bu 
boshqarilganligi haqida tasavvurga ega bo‘lmaydi. 
 
 
 
1.5.2-rasm. Bulutli hisoblash sxemasi 
 
Hozirgi  vaqtda  yirik  hisoblash  bulutlari  ma’lumotlar  mar-
kazlarida  (MQIM)  joylashgan  minglab  serverlardan  iborat. Ular 
bir  vaqtning  o‘zida  millionlab  foydalanuvchilar  tomonidan  ishla-
tiladigan o‘n minglab ilovalar uchun manbalar bilan ta’minlaydi. 
Bulutli  hisoblashning  xususiyatlari 1.5.3-rasmda  keltiril-
gan. Hisoblash manbalari egasi tomonidan bulutli hisoblash tashqi 
foydalanuvchilarga axborot manbalarini taqdim etishga qaratilgan. 
Foydalanuvchi tomonidan  "bulutli  hisoblash"  –  bu  tashqi 
manbadan  provayder  tomonidan  xizmat  ko‘rinishida  ma’lumot 

---

65 
manbalarini  olish,to‘lov  to‘lash belgilangan  tarifga  muvofiq 
iste’mol qilingan resurslar hajmiga qarab amalga oshiriladi. 
Bulutli  hisoblashning  asosiy  xususiyatlari  bu  kattaligik 
o‘zgaruvchanligi va virtuallashuvi . 
Kattaligik  o‘zgaruvchanligi   –  bu axborot  resurslarining 
o‘zgaruvchan  yukiga  qarab   dinamik  ravishda sozlash qobiliyati, 
masalan,  foydalanuvchilar  sonini  ko‘paytirish  yoki  kamay-
tirish, malumotlar  omborlari  yoki hisoblash  quvvatining zarur 
hajmini o‘zgartirish . 
Virtuallashuv asosan abstraksiya va inkapsulyatsiyani ta’min
lash  uchun  ishlatiladi (foydalanuvchi  uchun  qulay  interfeysni 
ta’minlaydigan  va  shu  bilan  birga  uni  amalga  oshirishning 
murakkabligini batafsil yashiradigan tizimni yaratish jarayoni). 
 
 
 
Manba: mashtab.org 
1.5.3-rasm. Bulutli hisoblash xususiyatlari 
 
Abstraktsiya  "xomaki" hisoblash komminikatsion resusrlarni 
va  axborot  saqlovchilarni  resurslar    fondi  shaklida   sifatida  
aniqlashtiradi,birlashtiradi   va  bir xil  resurslarni  o‘z  ichiga  olgan, 
ammo  mavhum  shaklda birlashtirilgan  resurs  qatlamini yaratish 
imkonini  beradi. Ular foydalanuvchiga  va  bulut  tizimlarining 

---

66 
yuqori  qatlam    yuqori  qatlamlariga  virtual  serverlar,  klasterlar, 
fayl tizimi va ma’lumotlar  bazalarni boshqarish  tizimlar (MBBT) 
sifatida taqdim etilishi mumkin. 
Ilovalarni  inkapsulyatsyasi  xavfsizlikni,  boshqarishni  va aj-
ratishni yaxshilaydi .