O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

2.2.  Texnik vositalarning tashqi xalaqitlarga nisbatan  

chidamliligini ta’minlash va xato ishlashlarni kamaytirish

Radioelektron va elektromexanik qo‘riqlash vositalari, tashqi 

xalaqitlarga uchrashi oqibatida, yolg‘on xabarlar uzatilishi mum-

kin.

Xato tashvish xabari deb – ayrim xatoliklar natijasida tash vish 

xabarining shakllanishi va uning uzatilishiga aytiladi. Bunday xa-

toliklarga quyidagilarni kiritish mumkin:

–  yanglishgan holda tashvish xabari tugmasini bosib yuborish;

– avtomatik qurilmalar sezishi kerak bo‘lmagan holatlarni 

sezishi; 

–  sxema elementlarini ishdan chiqishi yoki nosozligi;

–  operatorning noto‘g‘ri harakatlari.

Turli xildagi qo‘riqlash signalizatsiyalarining xato ishlashi sabab-

lari turlicha bo‘ladi. Xabarlovchilar uchun elektr kontaktlarining 

buzilishi, vibratsiyalar, tovush tebranishlari, tashqi elektromagnit 

maydon ta’sirlari, havo oqimlari, atrof-muhit ta’sirlari xarakterlidir.

Qabul-nazorat pultlari tashqi elektr magnit maydon ta’sirlariga, 

elektr razryadlarga va boshqalarga nisbatan sezgir bo‘ladi. Barcha 

sinfdagi xabarlovchilarni xato ishlashiga olib kelmaydigan, ruxsat 

berilgan tashqi xalaqitlar Davlat andozalarida keltirilgan (GOST). 

Tashqi xalaqitlarning, ta’sir darajasi yuqori bo‘lgan hollarda, 

bunday xalaqitlarni kamaytirish maqsadida qurilmaning kon-

struksiyasiga va signalizatsiya elementlarining montajiga katta 

ahamiyat berish kerak. 

---

12

Qo‘riqlash va qo‘riqlash-yong‘in signalizatsiyalari tizimlari 

bir-biriga elektromagnit mosligi (совместность) GOST talablari-

ga mos kelishi kerak.