O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

Yorug‘likning qàytish và sinish qînunlàri.
Òo‘là qàytish
Ì à z m u n i : yorug‘likning to‘g‘ri chiziq bo‘ylàb tàrqàlish
qînuni; qàytish qînuni; sinish qînuni; muhitning àbsîlut sindi-
rish ko‘rsàtkichi; to‘là qàytish.
Yorug‘likning to‘gri chiziq bo‘ylàb tàrqàlish qînuni.
Îptik bir
jinsli muhitdà yorug‘lik to‘g‘ri chiziq bo‘ylàb tàrqàlàdi. Nuqtàviy
mànbà qàrshisidàgi jismlàr sîyalàrining hîsil bo‘lishi bu qînunning
to‘g‘riligini isbîtlàydi (4- ràsm).
Yorug‘likning qàytish qînuni. 
Àgàr yorug‘lik ikkità muhitning
chågàràsigà tushsà, undà tushuvchi nur ikkità – qàytuvchi và
sinuvchi nurlàrgà àjràlib kåtàdi. 5- ràsmdà tushuvchi nur (I),
qàytgan nur (II) và singan nur (III) dåb bålgilàngàn.
Yorug‘lik nuri dågàndà, yorug‘lik enårgiyasi tàrqàlàdigàn
yo‘nàlish tushunilàdi.
Yorug‘lik nurining intånsivligi esà vàqt birligidà nur yo‘nàlishigà
pårpåndikular bo‘lgàn birlik yuzàdàn îqib o‘tàdigàn enårgiya bilàn
àniqlànàdi.
E
S
4- rasm.
4-§.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

14
Òushuvchi và qàytgan nurlàr hàmdà ikki muhit chågàràsidàgi,
nurning tushish nuqtàsigà o‘tkàzilgàn pårpåndikular bir tåkislikdà
yotàdi. Qàytish burchàgi 
¢
i
1
 tushish burchàgi i
1
 gà tång:
¢ =
i
i
1
1
.
Yorug‘likning sinish qînuni.
 
Òushàyotgàn nur, singàn nur
hàmdà ikki muhit chågàràsidàgi, nurning tushish nuqtàsigà o‘tkà-
zilgàn pårpåndikular bir tåkislikdà yotàdi. Òushish burchàgi sinusining
sinish burchàgi sinusigà nisbàti shu ikki muhit uchun o‘zgàrmàs
kàttàlikdir:
sin
sin
i
i
n
1
2
21
=
, (4.1)
bu yerdà 
n
21
– ikkinchi muhitning birinchisigà nisbàtàn nisbiy
sindirish ko‘rsàtkichi. Burchàklàrni bålgilàshdàgi indåkslàr yorug‘lik
nuri qàysi muhitdà hàràkàtlànàyotgànligini ko‘rsàtàdi (5- ràsmga q.).
Ikki muhitning nisbiy sindirish ko‘rsàtkichi ulàrning àbsîlut
sindirish ko‘rsàtkichlàrining nisbàtigà tång:
n
n
n
21
2
1
=
. (4.2)