O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Pluglar tasnifi. 
Pluglar vazifasi, traktorga ulanish usuli, 
konstruksiyasi, korpuslar soni va mo‘ljallangan ish tezligiga qarab 
har xil turlarga bo‘linadi. Korpusining tuzilishiga ko‘ra lemexli, 
diskli, chizelsimon, rotatsion va qurama (kombinatsiyalash-
tirilgan) pluglar farqlanadi. Diskli pluglardan og‘ir (o‘ta qattiq va 
zich) tuproqli dalalarni haydashda foydalaniladi. Rotatsion va 
qurama pluglar ekish hamda parvarishlash agrotexnikasi 
talablariga qarab ishlatiladi. Lemexli pluglar eng ko‘p tarqalgan 
bo‘lib, o‘z navbatida quyidagi turlarga bo‘linadi: 
1.
Oddiy pluglar. Bu guruhga har yili haydaladigan yerlarga 
ishlov berish uchun mo‘ljallangan pluglar kiradi 
(2-rasm).
2.
Maxsus pluglar. Bu guruhga changalzor-botqoqbop, plan-
tatsiyabop, bog‘bop, tokzorbop, o‘rmonbop, tekis shudgor-
laydigan 
(3-rasm)
va boshqa pluglar kiradi.
Traktorga ulanish usuli bo‘yicha pluglar tirkalma, osma va 
yarimosma turlarga bo‘linadi. 
Tirkalma, plug
traktorga maxsus tirkagich yordamida ulanib, 
og‘irligi to‘liq g‘ildiraklarga tushadi. Plugni ishchi va transport 
holatlariga keltirish maxsus mexanizmlar yordamida amalga 
oshiriladi 
(2-b rasm). 
Mahalliy tuproq holatiga mos keladigan plugdan 
foydalanish samarali bo‘ladi.

---

11 

 
 
2-rasm. Oddiy pluglar: a – osma; 
b – tirkalma.
 
 1–korpus; 2–rama;
3–g‘ildirak; 4–osish moslamasi; 5–tirkagich. 
 
Osma plug 
traktorning osish qurilmasiga o‘rnatiladi, transport 
holatida uning og‘irligi to‘liq traktorga, ish jarayonida esa tayanch 
g‘ildiraklarga tushadi. Osma pluglar traktorning osish qurilmasi 
mexanizmlari yordamida ish va transport holatiga keltiriladi. 
Plugning tayanch g‘ildiragi shudgorlash chuqurligini o‘zgartirish 
uchun xizmat qiladi 
(2-a rasm).