О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti


K I R I SH  Mavzuning  dolzarbligi



Download 1,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/36
Sana22.07.2021
Hajmi1,35 Mb.
#126034
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36
Bog'liq
maxsus maktabda sinf rahbarining ish tizimi

K I R I SH 
Mavzuning  dolzarbligi:  Mamlakatimizda  istiqlol  yillarida  erishgan 
yutuqlarimizning eng muhimlaridan biri jamoatchilik fikri, ijtimoiy fikrni azaliy 
qadriyatlarimiz bо‘lgan bolalar ta’lim-tarbiyasiga, oilaga, nogironlarga nisbatan 
mehr-muruvatlilik, insonparvarlilik, kelajak avlodning sog‘ligi uchun qayg‘urish 
har  birimiz,  hammamizning  ishimiz  ekanligini  anglashimiz  bо‘ldi,  desak 
adashmaymiz. 
Fan 
va 
texnika 
taraqqiyotining 
jadal 
kechayotgani, 
axborot 
texnologiyalarining  keng  qо‘llanilayotganligi,  о‘quvchilarga  berilishi  lozim 
bо‘lgan  bilimlar  kо‘lamini  tobora  oshib  borayotganligi,  ta’limni  tubdan 
yaxshilanishi,  fanlar  bо‘yicha  milliy  va  mahalliy  sharoitlarga  mos  keladigan 
hamda  malakali  mutaxassislarni  tayyorlash  imkonini  beradigan  dastur  va 
darsliklar, ta’limning zamonaviy metodlarini ishlab chiqish davr talabidir.  
Jamiyatda  о‘qituvchi,  birinchidan,  о‘sib  kelayotgan  avlodni  tarbiyalash, 
mehnatkashlarga  har  tomonlama  bilim  berishdan  iborat  bо‘lgan  faxrli  hamda 
ma’sul  vazifalarni  bajaradi.  Bu  vazifalarni  ado  etish  pedagogning  alohida 
ijtimoiy roli va uning jamiyatdagi faxrli о‘rnini belgilaydi. Jamiyatda о‘qituvchi 
faoliyati yuksak baholanmoqda va uning obrо‘si yuksaltirilmoqda. 
Inson asosan, ikki yо‘l bilan tarbiyalanishi mumkin: birovlarning bevosita 
ta’siri, ya’ni о‘rgatishi, shuningdek, donolar fikrlari, о‘gitlari va asarlarini о‘qish 
orqali, inson о‘zining fikrlashi, odamlar xatti- harakatidan, qilgan va qilayotgan 
ishlaridan  tegishli  xulosa  qilishning  eng  qudratlisi  tafakkur  vositasida 
tarbiyalanishi mumkin.
 
Allomalarimizdan  A.Avloniy  «Agar  kishiga  hayotning  о‘zi  berolmas 
ta’lim,  unga  ta’limni  bera  olmas  hech  bir  muallim»
1
deya  nasihat  qiladilar,  bu 
iison  о‘z  tafakkuri  yordamida  tarbiyalanishi  deb  ahloq  normalarini  egalash, 
yashayotgan  jamiyat,  insongarchilik  xulq-atvor  о‘zida  jamlangan  ahloqiy 
kо‘nikma  va  malakalarni  mujassamlashtirishi  lozimligini  taqozo  etadi. 
                                                 
1
 Абдулла Авлоний “Гулистон ёҳуд аҳлоқ” .-Т.,”Мерос”-1993, 26-бет. 



 
Kо‘pchilik  olimu-fо‘zalolar  tarbiya  deganda  faqat  bolaga  tarbiya  berishni 
tushunadilar.  Bizningcha  bu  tarbiyaga  faqat  bolalar  emas,  kattalar  ham 
muhtojdirlar.  Hozirgi  davr  yigit-qizlar,  shuningdek  yoshi  ulardan  ham  ulug‘lar 
odob-ahloq aqidalariga zid ish tutadilar. Bunga dalillar kо‘p topiladi. 
Demak,  tarbiyashunoslik  insonni  gо‘dakligidan  boshlab  to  umrining 
oxirigacha hayot va turmush odobiga о‘rgatuvchi va shu narsalarni tahlil hamda 
tadqiq  etuvchi  fandir.  Tarbiya  va  tarbiyashunoslik  haqidagi  bu  ta’rif,  ma’no  va 
mazmuniga  odamlarning  butun  umri  davomidagi  xulq-atvori,  odob-ahloqi,  bu 
boradagi  milliy  an’analarga  sadoqat  va  shularga  tarbiyachi  hamda 
tarbiyalanuvchining tо‘la amal qilishi, milliy qadriyat, ma’naviyat va ma’rifatga 
hurmat, iymon va vijdon singari gо‘zal fazilatlar singgan. 
О‘n  ikkinchi  chaqiriq  О‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  kengashining  о‘n 
birinchi  sessiyasida  1992  yil  8  dekabrda  qabul  qilingan  О‘zbekiston 
Respublikasining  Konstitusiyasini  chuqur  tahlil  qilib  kо‘rilsa,  unda  yuqorida 
zikr qilingan tarbiya va tarbiyashunoslik haqidagi fikrlar о‘z ifodasini topganini 
kuzatish  mumkin.  Boshqacha  aytganda,  bizning  «Konstitusiyamiz  -  milliy 
tarbiya  va  tarbiyashunoslik  qomusidir».
2
  Uning  deyarli  har  bir  moddasida 
tarbiya ma’nolari silsilasi mavj urib turibdi. 
Unda tarbiyachi va tarbiyalanuvchi sо‘zlari aynan ishlatilmasada, ularning 
burch  va  vazifalari  aks  etgan.  Bu  haqda  Prezidentimiz  I.  A.  Karimov  shunday 
yozadi: «Tarbiyachi ustoz bо‘lishi uchun, boshqalarning aql-idrokini о‘stirish, 
ma’rifat  ziyosidan  bahramand  qilish,  haqiqiy  vatanparvar,  haqiqiy  fuqaro  etib 
yetishtirish  uchun,  eng  avvalo,  tarbiyachining  о‘zi  ana  shunday  yuksak 
talablarga javob berishi, ana shunday buyuk fazilatlarga ega bо‘lishi kerak»
3
. Bu 
yerda  tarbiyachining  о‘zi  hamisha  о‘rnak  bо‘lishi  zarur  degan  fikr  ilgari 
surilyaptiki, shu haqida tarbiyaning asosiy tamoyillaridandir. 
 Respublikamiz  Prezidenti  I.A.Karimov  ta’kidlaganidek:  «Bilimdon  va 
ma’naviy  yetuk  bо‘lgan,  zamonaviy  texnika  va  texnologiyalarni  egallagan 
                                                 
2
 O’bekiston Respublikasi Konsititutsiyasi-T.:O’zbekiston 8-dekabr. 1992 y. 18-бет.
 
3
 K a r i m o v I. A. Buyuk kelajagimizning haqiqiy kafolati. Toshkent, «Sharq» nashriyot-matbaa konsernining Bosh tahririyati, 1993, 27-
28- betlar. 



 
hamda  boshqara  oladigan  malakali  mutaxassislarni  tarbiyalab  yetishtirish 
bunday  islohotlarning  asosiy  maqsadi  hisoblanadi»
4
.  ....  Chunki  islohotlarni 
amalga  oshirish,  bozor  iqtisodiyotiga  о‘tish,  birinchi  navbatda  kadrlar 
potensialiga, ularning kasb jihatidan tayyorgarligiga bog‘liq bо‘ladi.... 
Shunga  kо‘ra  О‘zbekiston  Respublikasining  Oliy  majlisining  IX 
sesiyasida  Prezidentimiz  I.A.Karimov  sо‘zlagan  nutqi  va  unda  qabul  qilingan 
«Ta’lim  tо‘g‘risida»gi  Qonun
5
  hamda  «Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi»da 
ta’lim-tarbiya  tizimini  islox  qilish,  uni  zamon  talablari  darajasiga  kо‘tarish, 
kadrlar tayyorlashning yangi tizimini barpo etish sog‘lom salohiyatli, barkamol 
avlodni  tarbiyalash  asosiy  maqsad  qilib  belgilanib,  uni  hayotta  tadbiq  etish 
ishlari davlat siyosatining ustuvor yо‘nalishlaridan deb hisoblanadi. 
Demak bugungi kunda yosh avlodni har jihatdan barkamol inson sifatida 
shakllantirish  ta’lim-tarbiya  tizimida  dolzarb  muammolardan  etib  belgilangan. 
Yuqorida  aytib  о‘tilganmizdek  sog‘lom  bolalar  qatorida  ruhiy  va  jismoniy 
rivojlanishida  nuqsoni  bо‘lgan  bolalar  maxus  ta’lim  tarbiyasiga  ham  ta’luqli 
bо‘lib bu sohada ham islohotlar olib borilmoqda. 
Maxsus  maktablarning  tо‘rtinchi  sinfidan  boshlab  о‘qitish  predmeti 
bо‘yicha amalga oshiriladi. Boshlang‘ich sinflarda о‘qitish va tarbiyalash ishini 
yakka  о‘qituvchi,  olib  borganligi  sababli  о‘quvchi  bilan  о‘qituvchi  о‘rtasida 
tо‘g‘ri va muntazam birlik vujudga kelgan bо‘lsa, endilikda bir vaqtning о‘zida 
aqli  zaif  о‘quvchi  bir  necha  о‘quvchi  bilan  aloqaga  kirishadi.  Bu  hol  aqli  zaif 
о‘quvchilar haqida vujudga kelgan stereotiplarning buzilishiga va yangisini hosil 
bо‘lish talab etadi. Ayni vaqtda sinfdagi о‘quvchilarning о‘zlashtirishning sifati, 
sinfdan  tashqari  ishlarning  uyushtirilishi,  maktab  va  oila  aloqasini 
mustahkamlash, о‘quvchilarning bolalarga nisbatan qо‘yadigan talablarida birlik 
bо‘lishni  ta’minlash  kabi  muhim  vazifalarni  hal  etish  uchun  javobgar  shaxs 
bо‘lishini  sharoitning  о‘zi  talab  qiladi.  Aynan  ana  shu  maqsadda  maxsus 
maktabda  5-sinfdan  boshlab  shu  sinfda  dars  beradigan,  tajribali,  obrо‘li, 
                                                 
4
 Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. – Toshkent: Ma’rifat,  2008. – 176 b. 
5
 О‘zbekiston Respublikasi «Ta’lim tо‘g‘risida»gi Qonuni. 1997  yil.
 



 
о‘quvchilardan sinf rahbari qilib tayinlanadi. 
Maxsus  maktablarda  sinf  rahbarining  ish  tizimiga  oid  ishlar 
respublikamizda  yetarlicha  о‘rganishmagan  va  bu  muammoning  kо‘pgina 
qirralari ham xanuz о‘z yechimini kutmoqda.  

Download 1,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish