O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

ilova

O’rniga qo’yish shifrlash algoritmlarida shifrma’lumotni tashkil etuvchi alfavit belgilari ma’nosi ochiq ma’lumotni tashkil etuvchi alfavit belgilarining ma’nosi bilan bir xil bo’lmaydi. SHifrlash jarayonida o’rniga qo’yish va o’rin almashtirish akslantirishlarining kombinatsiyalaridan birgalikda foydalanilsa, bunday shifrlash algoritmi kompozitsion shifrlash turkumiga kiradi. Demak, shifrlash algoritmlari akslantirish turlariga qarab o’rniga qo’yish, o’rin almashtirish va kompozitsion shifrlash sinfiga bo’linadi.

Shifrlash jarayoni ochiq ma’lumotni ifodalovchi elementar (masalan: bit, yarim bayt, besh bit, bayt) belgilarni shifrma’lumotni ifodalovchi elementar belgilarga akslantirish asosida amalga oshirilsa, bunday shifrlash algoritmi uzluksiz(oqimli) shifrlash sinf turkumiga kiradi.

Shifrlash jarayoni ochiq ma’lumot alfaviti belgilarining ikki va undan ortiq chekli sondagi birikmalarini shifrma’lumot alfaviti belgilarining birikmalariga akslantirishga asoslangan bo’lsa, bunday shifrlash algoritmi blokli shifrlash sinfiga kiradi.

^{Shifrlash jarayonida ochiq ma’lumot alfavitining biror alohida olingan a}i ^{belgisi har doim shifr ma’lumot alfavitining biror fiksirlangan b}j ^{belgisiga almashtirilsa, bunday shifrlash} algoritmi bir alfavitli shifrlash sinfiga kiradi. Agar shifrlash jarayoning har xil bosqichlarida ^{ochiq ma’lumot alfavitining biror alohida olingan a}i ^{belgisi shifrma’lumot alfavitining har xil b}j^{, b}l^{, ..., b}t ^{belgilariga almashtirilsa, bunday shifrlash algoritmi ko’p alfavitli shifrlash sinfiga} kiradi.

50

Shifrlash jaryonida ochiq ma’lumot alfaviti belgilari yoki alfavit belgilari birikmalari biror amal bajarish bilan shifr ma’lumot alfaviti belgilari yoki ularning birikmalariga almashtirilsa, bunday shifrlash algoritmi gammalashtirilgan shifrlash sinfiga kiradi.

4.