O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov



Download 3,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet77/210
Sana02.03.2022
Hajmi3,63 Mb.
#478462
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   210
Bog'liq
falsafa-1

Mazmun va shakl

Falsafada mazmun va shakl kategoriyasi narsa, hodisalarning 
mavjudligi va rivojlanish jarayonini bilish usuli sifatida muhim ahamiyatga ega. 
Mazmun — narsa va hodisalarning rivojlanish jarayonidagi sistemani tashkil qilgan 
elementlarning strukturaviy bog’lanishi bo’lib, uni boshqa sistemalardan farqini 
belgilaydigan aloqadorliklar va munosabatlarini ifodalaydi. 
Shakl esa — sistemani tashkil qilgan elementlarning strukturaviy bog’lanishlari, 
aloqadorliklari, munosabatlarining ifodalanishidir. Hozirgacha falsafiy adabiyotlarda 
mazmun va shakl o’rtasidagi bog’lanishlarni bir-biridan ajratib tahlil qilish an’anaviy 
xarakterga ega. Ya’ni, mazmunning o’zgarishi shaklning o'zgarishiga olib keladi, 
degan xulosa ustuvor bo’lgan. Vaholanki, sistemaning elementlari strukturaviy 
boglanishlarsiz, aloqadorliklarsiz mavjud bo’lishi mumkin bo’lmaganligidek mazmun 
va shakl ham bir-birisiz mavjud bo’la olmaydi. Biz faqat nisbatan mustaqil bo’lgan 
mazmun va shaklni bilish xususiyatiga qarab, shunday mantiqiy xulosaga kelishimiz 
mumkin. Boshqacha qilib aytganda, mazmun va shakldagi har qanday juziy o'zgarish 


170 
ham bir-biridagi o'zgarishlarni taqozo qiladi, faqatgina biz ularni bilib olgan yoki 
bilmagan bo’lishimiz mumkin. Masalan, suvning agregat holati, shakli o’zgarishi 
bilan uning mazmuni ham o’zgaradi. Ya’ni, suv bug’ holatida chanqoqni 
qondirmaydi, o’simliklarni sug’orish uchun yaramaydi. Bundan tashqari, 
elementlarning strukturaviy bog’lanishlari sistemaning xarakterini belgilashidan kelib 
chiqib aytadigan bo’lsak, strukturaviy bog'lanishlar shakl sifatida sistemaning 
mazmunini ham belgilab turadi. Shunga ko’ra, shaklni mazmunga nisbatan 
«ikkilamchi» deyish noo’rindir. Bunga ijtimoiy hayotdan misol keltiradigan bo’lsak, 
demokratiya boshqarishning shakli sifatida jamiyatning mazmunini belgilab turadi. 
Falsafada mazmun va shakl kategoriyasini boshqa kategoriyalar tizimidan 
ajratib olib, nisbatan mustaqil tahlil qilganda, unga insonlarning muayyan manfaatlar 
va ehtiyojlar asosida yondashishlarini alohida e’tiborga olish kerak. Bu umuman 
mazmun va shaklning obektiv xarakteriga putur yetkaza olmasa ham, ularni 
baholashdagi subektiv, muqobil qarashlarda o’z ifodasini topadi. 

Download 3,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   210




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish