O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Tеkshirish uchun savollar. 
1. Laboratoriyadа qаndаy tехnikа хаvfsizligi qoldаlarigа riоya qiiish zаrur. 
2. Laboratoriyadа mashg’ulot o’tib bo’iingаndаn so’ng nimаlar qiiish kеrаk. 
3. Laboratoriyadа kuyish yuz bеrgаndа qo’llaniladigаn birinchi yordаm nimаlardаn ibоrаt. 
 
2-mavzu. Undagi xom kleykovinani aniqlash 
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari:
Klaster, muammoli ta’lim, menyu, Insert, 
munozara, o’z-o’zini nazorat qilish. 
Kleykovina sifati unning rangi, cho’ziluvchanligi va elastikligi bilan xarakterlanadi. Nam 
kleykovina rangi uning oirligi o’lchangandan keyin kunduzgi yoruda yoki sun’iy yetarlicha 
yorulikda tashqi ko’rinishiga qarab aniqlanadi. Nam kleykovina ochiq yoki to’q rangda bo’lishi 
mumkin. CHo’ziluvchanligi unning uzunligi cho’zilish xususiyati tushuniladi. Nam kleykovina 
cho’ziluvchanligini aniqlash uchun 4g tortma olinadi. Agar yuvilgan kleykovina 4g dan kam 
bo’lsa, u xolda unning xammasi tortiladi.
Yuvilgan kleykovinani yumaloqlab (sharik) 15 minut xona xaroratdagi suvli chashkaga 
solinadi. 15 minutdan so’ng ikki qo’lning uch barmoi bilan sharikni millimetrli lineyka ustida 
uzilguncha cho’ziladi. Uzilgan vaqtdagi uzunligi aniqlanadi. CHo’ziluvchanligiga ko’ra 3 
gru’’aga bo’linadi. 
1) qisqa (10 sm gacha) 
2) o’rta (10 sm to 20sm) 
3) uzun (20 smdan uzun) 
Kleykovina elastikligi - bu unga qandaydir kuch ta’siridan keyingi avvalgi formaga 
qaytishi tushuniladi. Elastikligini aniqlash uchun kleykovina bo’lakchasini 20 sm gacha cho’zib, 

---

191 
qo’yib yuboriladi. YOki unning bo’lakchasini bosh va ko’rsatkich barmoq bilan ezib, qo’yib 
yuboriladi. Kleykovina yaxshi elastiklikka ega bo’lsa avvalgi formaga tezgina qaytadi. 
Kleykovina cho’ziluvchanligi va elastikligiga ko’ra 3 guruxga bo’linadi. 
1) yaxshi kleykovina - elastikligi yaxshi, cho’ziluvchanligi uzun va o’rta. 
2) qoniqarli kleykovina - elastikligi qoniqarli, cho’ziluvchanligi uzun, o’rta qisqa 
3) ‘ast sifatli kleykovina - elastik emas, qiyin tortiluvchan. 
Aniqlash natijalarini yozma formasi 
Unning turi, navi ________________________ 
Kleykovina cho’ziluvchanligi _________________ 
Kleykovina elastikligi ___________________ 
Sivatliligiga ko’ra guruxi _________________ 
Xulosa _____________________________ 
________________________________________