O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа`lim vаzirligi jizzax politеxnikа instituti mexanika

Turtgich asosi tekis tarelkasimon bo’lgan ilgarilanma-qaytma harakatlanuvchi kulochokli mexanizmlarning minimal radiusini aniqlash.
Berilgan ma’lumotlar: turtgichning yo’l va tezlanish diagrammalari, bosim burchagi (α q 0). Koordinata o’qlari chizilib, ordinata o’qini s, abtsissa o’qini esa orqali belgilaymiz (9.7–shakl). s o’qiga koordinata boshidan yo’l diagrammasidan olingan ( 0 - 1), (0 - 2),…(0 - 17) kesmalarni o’lchab qo’yamiz va hosil qilingan 1,2,3, …17 nuqtalardan s o’qiga perpendikulyar o’tkazamiz. Bu perpendikulyarda esa tezlanishlar diagrammasidan olingan ordinatalarga teng bo’lgan (1 - 1^o), (2 - 2^o), … (16 - 16^o) kesmalar o’lchab qo’yamiz. Topilgan 1^o, 2^o, …, 16^o nuqtalarni ravon egri chiziq bilan tutashtiramiz.

9.7 – shakl.

Diagrammaning chap tomonidagi eng chetki nuqtasi (8^o) dan 45^o ostida ordinata o’qini kesib o’tguncha nur o’tkazamiz. Bu nurni ordinata o’qi bilan kesishgan nuqtasini nuqta bilan belgilaymiz.

Bu nuqtadan kulochokning egrilik radiusini masshtabda keltirib qo’yamiz va O₁ nuqtani hosil qilamiz. O₁O - masofa bu axtarayotgan r_min ni beradi.

Kulochok profilini loyihalash

Ixtiyoriy tanlangan O₁ nuqta atrofida r_min radius bo’yicha aylana chizib olinadi va aylana markazidan o’tuvchi tik chiziq o’tkazib, kulochok aylanishiga teskari tomonga φ_u, φ_u.t va φ_ya faza burchaklari ajratiladi (9.8- shakl).

Faza burchaklarni yo’l diagrammasidagidek teng bo’laklarga bo’linadi. Topilgan 1,2, …, 16 nuqtalarni aylana markazi bilan tutashtiruvchi nurlar o’tkaziladi. Bu nurlar davomida yo’l diagrammasidan olingan (1–1*), (2 – 2*), …, (16 –16*) ordinatalar o’lchab qo’yiladi. Topilgan 1*, 2*, …,16* nuqtalardan (0₁ –1*), (0₁ –2*), …, (0₁–16*) nurlarga perpendikulyarlar o’tkaziladi. Bu perpendikulyarlar turtgich holatini ifodalaydi.


(9.2)

9.8 - shakl

nazorat uchun savollar:

1. Kulochokli mexanizmlarning turlari, vazifalari va qo’llanilish sohalari to’g’risida gapirib bering.

2. Turtgichning harakat qonuni deganda nimani tushunasiz?
3. Kulochok faza burchaklari nechta bo’lishi mumkin?
4. Kulochokning eng kichik radiusi qanday topiladi?
5. Kulochok profili qanday chiziladi?