O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

 
10.3 Mikroprotsessorli avtomatlashtirilgan sistemalar, kantrollerlarda  tashqi 
qurilmalar bilan bog’lash uchun qo`llaniladigan kabellar, simlar vazifalari 
 
            10.3.1“O`ralgan juftlik”  kabeli to`g’risida tushuncha. 
 
        ―  O`ralgan  juftlik‖  (twisted  pair)–bu  qobiqqa  bitta  yoki  undan  ko`p  juft 
o`tkazgichlarni  birlashtirgan  mis  asosidagi  kabeldir.  Har  bir  juftlik  ikkita  bir-biri 
atrofida  o`ralgan  izolyatsiyalangan  mis  simlardan  tashkil  topgan.  Bunday  tipli 
kabellar  ma`lumotlarni  uzatish  sifati  va  imkoniyati  bilan  farqlanadi.  Kabellarni 
xarekteristikalarini  ma`lum  klass  yoki  kategoriyaga  to`g‘ri  kelishligini  umum  tan 
olingan ISO// 801 va TIA-568 standartlari aniqlaydi.Ularni o`zlarini xarekteristikalari 
kabelning  strukturasi  va  unga  ishlatilgan  materiallarga  bog‘lik,  bular  esa  xabarlarni 
uzatganda kabelda bo`ladigan fizik jarayonlarni aniqlaydi. 
6- 
контакли 
min DIN 
разьѐми 
5- 
контакли  
DIN 
разьѐми 
6- 
контакли  
SDL 
разьѐми 
а) 
б) 

---

     Juftlikni  rupi  balansligi  Juftlikni    balansligi  kabelni  sifatini  aniqlaydigan 
xarekteristikasidir, chunki bu balanslik xarekteristikasi uning boshqa xususiyatlariga 
ta`sir  etadi.  Gap  shundaki,  ya`ni  EM  (Electro  Magnetic)  elektr  magnit  maydoni 
o`tkazgichlarda  elektr  toki  paydo  qiladi.  Bu  elektr  toklar  o`z  navbatida  em1,em2 
xalaqitlarni paydo qiladi. 
          EM–elektr  magnit  maydonlari  oralig‘ida  va  tok  tashuvchi  o`tkazgichlarni 
o`zaro xarakati signalni uzatishni sifatiga salbiy ta`sir qilishi mumkin. Balanslangan 
juftlikni ikkala o`tkazgichida em1 , em2  
xalaqitlar  amplitudalari  bir  xil,  fazalari  qarama-qarshi  (S1  va  S2)  bo`lgan  signallar 
paydo    qiladi.SHuning  xisobiga  ―ideal  juftlikning‖  umumiy  nurlanishi  nol‘ga 
yaqinlashadi.    3.15-rasmda  balanslangan  ideal  juft  kabelning  fizik  modeli  va  unda 
paydo  bo`ladigan  parametrlarni  yo`nalishlari  keltirilgan.Bu  erda  –S1  va  S2,  em1  va 
em2  elektromagnit  xalaqitlar  chiqargan  signallar.  Agarda  kabelda  bitta  juftlikdan 
ko`prok juftlik qatnashsa, u  xolda elektromagnitli balansni buzish mumkin bo`lgan, 
o`zaro  chiqaradigan  xalaqitlarni  yo`q  qilish  uchun    juftliklar  xar  xil  qadam  bilan 
o`raladi.