O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti «Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish»

2.2. Tadqiqot obyektlari. Samarqand viloyati tuproqlari xilma-xil bo’lib, eng katta maydonlarda (sharqiy qismida) och tusli bo’z tuproqlar keng tarqalgan. Markaziy qismlarda tipik bo’z tuproqlar, daryo atroflarida esa o’tloq, o’tloq-botqoq, bo’z-o’tloq tuproqlar mavjud. Bu tuproqlarning aksariyati eskidan sug’oriladigan, dehqonchilik qilib kelinayotgan tuproqlardir. Samarqand viloyatida avtomorf va gidromorf tuproqlar keng tarqalgan bo’lib, bu tuproqlar asosan Zarafshon vodiysi allyuvial terassasida paydo bo’lgan (Kuguchov D.M., 1953). Mionqol orolining daryo qirqog’lari bo’ylab asosan o’tloq, o’tloq-bo’z, bo’z-o’tloq, o’tloq- botqoq tuproqlar tarqalgan (Kuguchov, 1956).Samarqand viloyati sug’oriladigan maydonlarining 48,6 % tuproqlari tipik bo’z, 40,4 % o’tloq-bo’z, 8,6% och tusli bo’z va 2,4% o’tloq-botqoqli tuproqlardan iborat (Sorokin, 1980).

Dala tajribasi Oqdaryo tumanida o’tloq–bo’z tuproqda o’tkazilgan. O’tloq tuproqda gumus miqdori 1.08 foiz , yalpi azot 0.19 foiz , yalpi fosfor 0.22 foiz , yalpi kaliy 2.5 foiz, ammoniy shaklidagi azot 21.65 mg/kg almashuvchan kaliy 250 mg/kg ni tashkil yetadi. O’tloq bo’z tuproq tarkibida 1.02 % gumus, 0.13% yalpi azot, 0.235 % yalpi fosfor, 2.6 % yalpi kaliy, 17.5 mg/kg N-NH4, 28.3 mg/kg N-NO3, 32.5 mg/kg harakatchan fosfor, 270 mg/kg almashuvchan kaliy borligi aniqlandi. Tajribada Oqdaryo tumanida g’o’zaning “Oqdaryo–6” ekildi. Tajriba 4 qaytariqda, 2 yarusda o’tkazildi. Bitta paykalning yeni 4.8 m, uzunligi 50 m, umumiy maydoni 240 m². Bitta paykalda 8 ta qator bo’lib shundan o’rtadagi 4 ta qator kuzatuv qatori, ikki chetdagi ikkitadan 4 ta qator himoya qatori hisoblanadi.