O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘im vazirligi jizzax politexnika instituti

chizmalar
.   Ularni   qo'l   bilan   
chizish      mumkin,      ko'p      vaqt      talab      etiladi.      Ixtisoslashtirilgan      kompyuter   
dasturlari   yordamida   bu   ishni   sezilarli   darajada   osonlashtirishmumkin. 

---

26 
 
 
Qo'llanma 
Yaratishda     
chizmalar
      Siz      turli      xil      dasturlardan      foydalanishingiz   
mumkin,      aniq      tanlov      qaysi      sohada      ishlayotganingizga      va      qanday      rasm   
chizishingizga   bog'liq.   Kompyuter   dizayni   uchun   eng   mashhur   dasturlardan   
biri   bu   CAD   AutoCAD.   Ushbu   dastur   sizga   har   qanday   murakkablikdagi   
loyihalarni   yaratishga,   tayyor   rasmlarni   chop   etishga   imkon   beradi.   Dizayn   
ishlarining   aksariyat   qismi   uchun   javob   beradi,   uning   so'nggi   versiyalari   
3D   modellashtirishni   qo'llab-quvvatlaydi. 
AutoCAD-ning   barcha   afzalliklariga   qaramay,   ba'zi   hollarda   dizayner   
ko'proq   ixtisoslashgan   dasturlarga   muhtoj.   Masalan,   agar   yaxtaning   rasmini   
yaratmoqchi   bo'lsangiz,   ushbu   maqsad   uchun   maxsus   yaratilgan   dasturlarni   
izlashingiz      kerak.      Ular      sizga      kerakli      rasmlarni      osongina      va      tezda   
tayyorlashga      yordam      beradi,      ularning      yordami      bilan      siz      kemasozlikning   
aniq   vazifalarini   hisoblashingiz   mumkin   -   masalan,   kelajakdagi   kemaning   
barqarorligi,   uning   qoralama   va   bezaklari. 
Yatlarning   dizayni   uchun   siz   quyidagi   ixtisoslashtirilgan   dasturlardan   
foydalanishingiz      mumkin:      AutoShip,      Rhinoceros,      AutoYacht,      CATIA,   
Freeship,      CARENE.      Ushbu      dasturlarning      barchasini      Internetda      topish   
mumkin.      Ular      havaskor      dizaynerlar      uchun      eng      mosdir,      chunki      ularni   
o'rganish      juda      oson,      ular      sizga      turli      xil      dizayn      variantlarini      tezda   
hisoblash   va   ishchi   rasmlarni   yaratishga   imkon   beradi.   Dizayn   faoliyatining   
turli      sohalarida      faol      foydalaniladigan      juda      yaxshi      KOMPAS      3D-
modellashtirish   dasturidan   foydalanishingiz   mumkin. 
SolidWorks      avtomatlashtirilgan      dizayn      tizimi      ajoyib      xususiyatlarga   
ega.   Bu   sizga   eng   murakkab   loyihalar   bilan   ishlashga   imkon   beradi,   shu   
bilan   birga   dizayner   ishlab   chiqilgan   dizayn   qismlari   va   yig'ilishlarining   
qattiq   holatdagi   3D   modellarini   yaratish   imkoniyatiga   ega   bo'ladi.   Ushbu   
dasturda   ishlash   juda   yoqimli,   tugagan   hajmli   qismga   ko'ra,   ishchi   rasm   
osongina   yaratiladi.   Dasturning   afzalligi   shundaki,   siz   tugunlarning   tartibini   
yoki   qismlarning   o'lchamlarini   o'zgartirganda,   qolgan   o'lchamlar   avtomatik   
ravishda   yangi   versiyaga   o'rnatiladi,   bu   esa   dizaynerni   juda   ko'p   zerikarli   
ishlardan      qutqaradi.      SolidWorks,      AutoCAD      bilan      birgalikda,   
avtomatlashtirilgan   dizayn   tizimlari   bozorida   etakchi   hisoblanadi. 

---

27 
 
Qurilish   -   bu   birinchi   dizayn,   so'ngra   saytda   ishlash.   XXI   asrda   
loyihani      loyihalash      qog'oz      emas,      balki      kompyuter      ishi      bo'lib,      buning   
uchun   ko'plab   maxsus   dasturlar   ishlab   chiqilgan.   Minimal   murakkablikdagi   
ob'ektlar   uchun   oddiy   dasturdan   foydalanish   mumkin,   ko'p   qavatli   yoki   
ko'p   funktsional   binolar   uchun   yanada   murakkab   dasturlar   mavjud,   ammo   
ularning      barchasi      hatto      yangi      boshlanuvchilar      tomonidan      tezda   
o'zlashtiriladi.      Bu      shunday      deb      ataladi      Chizmalar      bilan      ishlash      uchun   
SAPR   dasturlari   (avtomatlashtirilgan   dizayn   tizimlari).   AutoCAD,   Compass-
3D,      NanoCAD      va      3-D      Max      chizmalarini      yaratish      dasturlari,      ularning   
mavjudligi   va   ko'p   qirrali   ekanligi   shubhasizdir.   Ushbu   dasturlarning   har   
biri   nimani   qila   oladilar,   quyida   ko'rib   chiqing 
Autodesk   AutoCAD   Kompyuter   dasturi   to'plami 
Oddiy      chizilgan      dastur,      ammo      uning      imkoniyatlarini      qo'shimcha   
modullarni      (plaginlarni)      o'rnatish      orqali      oshirish      mumkin.      Fazoviy   
parametrlarni   2-D   va   3-D   o'lchovlarida   ishlaydi,   ya'ni   tekis   chizilgan   yoki   
uch   o'lchovli   tasvirni   yaratishi   mumkin. 
AutoCAD   -   sanoat   murakkabligi   chizmalarini   yaratish   uchun   dastur.   
Dastur   diagrammalar   va   chizmalarning   vizualizatsiyasini   amalga   oshirishi   va   
ob'ektlarni   ko'rsatishi   mumkin,   bu   esa   maketni   vizual   idrokini   haqiqiyga   
yaqinlashtirishga   imkon   beradi. 
2-D      va      3-D      oraliqlarda      AutoCAD      CAD      imkoniyatlari      -      bu     har   
qanday      murakkablikdagi      ob'ektlar      bilan      ishlash.      DWG,      DWF      va      DXF   
formatlarida   fayllarni   chiqarish   va   saqlash   sizga   shunga   o'xshash   dasturlar   
bilan   to'liq   muvofiqlikni   olish   imkonini   beradi. 
Afzalliklari: 
1.
 
Dastur   rus   tilida; 
2.
 
Bir   necha   o'nlab   plaginlar   sizga   eng   murakkab   ob'ektlarni   qurishga   
imkon   beradi; 
3.
 
Loyihani      bulutda      MEGA,      Coogle      Disk,      OneDrive,      Yandex      Disk,   
Mail.Ru      va      hokazolarda,      printerda      yoki      3-D      formatida      saqlash   
mumkin; 
4.
 
Turli   formatlarga   integratsiya; 
5.
 
Agar      u      tegishli      texnik      xususiyatlarga      ega      bo'lsa      (operativ      xotira   
hajmi,      video      karta      parametrlari,      chastotasi,      bit      chuqurligi),      har   
qanday   avlod   kompyuterida   barcha   OTlarga   o'rnatiladi. 
Kamchiliklari: 
Dastur   pullik. 
KOMPAS   dasturi 
Chizish      uchun      dasturning      imkoniyatlari      keng      -      u      barcha      rasm   
formatlari   bilan   ishlashi   mumkin.   Grafik,   vizual   va   matn   muharririning   
mavjudligi.      Chizilgan      dastur      uyda      yoki      dizayn      idorasida      ishlatilishi   
mumkin,   uning   yordami   bilan   qurilish   loyihalari   osongina   amalga   oshiriladi   
va   ingl.   Xususiyatlarni   yangilash   va   dasturdagi   xatolarni   tuzatish   avtomatik   
ravishda   sodir   bo'ladi. 

---

28 
 
 
 
Afzalliklari: 
1.Chizmalar      va      diagrammalar      uchun      oddiy      dastur      hatto      yangi   
boshlanuvchilarga   ham   o'zlashtirishga   imkon   beradi; 
2.Oddiy   loyihalar   va   ob'ektlarning   ish   qismlarining   hajmli   bazasi,   
ko'plab   sxemalar,   chizmalar,   qismlar,   tuzilmalar   va   loyihalar; 
3.Oddiy   va   murakkab   ob'ektlarni   qurish   uchun   tayanch   plaginlar   
va   qo'shimcha   vositalar; 
4.Rus   tilidagi   menyu; 
5.Xodimlarni   o'qitish   uchun   sinov   versiyasi. 
Kamchiliklari: 
Dasturiy   ta'minot   pullik   va   sinov   versiyasida   imkoniyatlar   cheklangan. 
Dastur   "AutoCAD"   va   "Compass"   ga   qaraganda   ancha   sodda,   ammo   
uyda      ishlash      uchun      u      kompyuterda      yuqori      sifatli      chizmalar      yaratishga   
qodir      keng      funktsional      imkoniyatlarga      ega.      Rivojlanish      qulayligi      tufayli   
dastur   ko'pincha   o'quv   dasturi   sifatida   ishlatiladi.   Barcha   grafikalar   ikki   
o'lchovli   dizayn   uchun   SAPR   standartlariga   mos   keladi,   dasturiy   ta'minot   
hajmi   kattalashishi   mumkin   a   DWG   va   DXF   formatlariga   mos   keladi,   bu   
esa   o'z   imkoniyatlarini   kengaytiradi. 
 
 
Afzalliklari: 
1.
 
To'langan   versiya   AutoCAD   va   Compass-dan   kamroq   xarajat   qiladi; 
2.
 
API   sizga   ilova   va   xizmatlarni   amalga   oshirishga   imkon   beradi; 

---

29 
 
3.
 
Bepul   versiyasi,   ammo   cheklangan   funktsional   imkoniyatlari   mavjud. 
Kamchiliklari:U      3-D      formatida      ishlamaydi,      tasvirlash      funktsiyasi   
mavjud   emas. 
Oddiy   chizmalar,   chizmalar   yoki   eskizlarni   tuzishda   dastur   ajralmas,   
ammo   murakkab   ob'ektlarni   ishlab   chiqish   uchun   mos   emas,   ayniqsa   uch   
o'lchovli   modelni   uning   yordami   bilan   yaratish   mumkin   emas.   O'qitish,   
shaxsiy   foydalanish   va   oddiy   uy   vazifalari   uchun   yaxshi   dastur.