3 - MAVZU: YANGI PEDAGOGIK TEXNALOGI.
R E J A :
1. Pedagogik texnologiya ta'rifi.
2. Pedogogika texnologiyaning uziga xos xususiyatlari.
3. Ta'lim maksad va vazifalari diagnostikasini ishlash.
Texnolgiya yunoncha «Texnos» xunor, «Logos» - fan suzlaridan tashkil
topgan.
Texnologik jarayon – mexnat kurollari bilan mexnat vositalari (xom ashyo)
yordamida maxsulot yaratishdir. Ishlab chikarishdagi barcha texnologik jarayonlar
ishchi kuli, mexnat vositalari va xom ashyo bilan turli tovarlar, maxsulotlar ilab
chikarishga karatilgan jarayondir Keyingi yillarda ta'limdagi texnologiya
masalalmriga kizikish tobora kuchaymokda. Darxakikat ta'limda xam uziga xos
texnologiyalar bulib, bu texnologichlar orkali ukituvchi ukuvchiga ta'sir etib, uladi
ma'lum malaka va insoniy sifatlar shakllantirilada. Pedagogik texnologiya
ukuvchilarga fan asoslarini urgatishdan boshlanadi. Ma'lumki insonga avvaldan
noma'lum narsalar xakida bilimlar beradigan managa fan deyiladi. Bilimlardan
material va boyliklar yartiladi. Bunday jarayon xam texnologiya xisoblanadi. Fan
bilan texnologiya urtasida yakkol chegara yuk. Fan texnologiya rivojlanishiga ta'sir
etsa, texnologiya xam uz navbatida fan tarakkiyotiga kuchli ta'sir utkazadi. Shu
boisdan xam maktablarda turli fan asoslaidan ukuvchtdarga ta'lim berishda
kullanilayotgan texnologiyalar bir tomondan ukuvchilarga ta'lim berish ularga
turli shaxsiy sifatlar xosil kilish kabi ilimli bilmii zamon talablari sosida
tarbiyalangan yoshlar tayyorlashga xizmat kilsa, ikkinchi tomondan bu
texnologiyalar turli fanlarni ukitish uslubiyoti fani tarakkiytiga ulkan xissa
kushadi.
Pedagogik texnologiya shaxsni ukitish, tarbiyalash va rivojlantirish
konunlarini uzida aks ettiradigan va yakuniy natijani ta'minlaydigan pedagogik
faoliyatdir. Texnologiya tartibiga solish kuchiga ega. U erkin ijod kilishga
undaydi. Pedagogik texnoligiya murakkab jarayen sifatida kator ukitish
boskichlaridan, ayni boskichlarni urganishga karatilgan ammallardan iborat
buladi.
Pedagogik texnoligiya uz tarikibiga. Ta'lim maksadlarini ishlab
chikish:Ta'lim maksadlari taksonomiyasini ishlash:Ta'lim maksadlarini sinov
(test) topshiriklariga aylantirish:Maksadga erishish yullarini aniklash:Maksadga
nechogli erishganligini baxolash kabilar kiradi. Ilgor pedagogik texnologi ta'lim
berishva uzlashtirish sistemasi usullarini yaratish, kullash, ularni yagona tizimga
keltirish yuli bilan inson saloxiyati va texnik vositalarini barcha imkoniyatlaridan
muvofik ravishda foydalanib, ta'lim berishning eng makul yulidir. Yukoridagi
ta'rifning muxum tomoni uzlashtirish usullari sistemasining kursatilganligidir.
Binobarin, pedagogik texnologiyaning asosini sistemali munosabat tashkil etadi.
An'anaviy ta'limda ukuv materialining maksad va vazifalari, mazmuni ukitish
metodlari bilimlarnii nazorat kilish kupincha bir biridan ajralgan xolda amalga
oshriladi. Bunday ukitishda ukuvchilar turli tayyor axborotlarni eshitish, esda
kolishga jalb etiladi. Vaxolangki ta'lim fakat turli axborotlarni eshitish, yodlash,
esda saklash emas, balki uz bilimlaridan foydalangan xolda turli soxalarda
mustakil faoliyat kursata oladigan yoshlarni tarbiyalash kerak buladi. Pedagogik
texnologiya ma'lum bir ta'lim tarbiya jarayonini amalga oshirishning pedagogik
sistemasidir. Pedagogik sistema uz ichiga bir biri bilan chambarchas boglangan
kuyidagi struktura kismlarini:
1.Ukuvchilar
2.ta'lim maksadlari
3.tarbiya maksadlari
4.ta'lim tarbiya jarayonlari
5.Ukituvchini
6.ta'lim tarbiya jarayonini tashkiliy shakllarini uz ichiga oladi.
Xar kanday pedagogik texnologiyaning asosi uning maksadlarii aniklashdan
boshlanishi kerak. An'anaviy ta'limdagi dars texnologiyalaridagi asosiy
kamchiliklar urganiladigan mavzuning anik maksad va vazifalarini belgilamasdan
ish yuritish, turli ukuv rejalari dasturlar tayyorlash, darslik ukuv kullanmalari chop
etishda namoyon buladi. ta'limga bunday nuktai nazarda yondoshish
chalkashliklarga sabab buladi. Ta'lim maksad larini tugri aniklash diagnostik
tamoil buyicha tashkil etilishi lozim. Ta'lim maksadlarini tugri diagnostik italkin
kilish kuyidagi talablarni xisobga olib aniklangan xollarda:
a) ukuvchilarni ayrim olingan shaxsiy xususiyatlarini ajratib, mavzuni
urganishda shu xususiyatlarnini xosil kilish, rivojlantirish aniklansa.
b) ukuvchida xosil kilinadigan shaxsiy xususiyatlarni xosil kilinadigan
shaxsiy xususiyatlarni aniklash yullarini vositalari kursatilgan bulsa.
v) ta'lim natijadarini aniklashning ma'lum shkala, ulchamlari
aniklangan takdirda ob'ektiv xarakterga ega buladi.
Yukoridagi mezonlardan kurinib turganidek ta'limning diagnostik maksadini
aniklashning eng muxum omili ukuvchi va uning tarbiyalash vazifasidan kelib
chikar ekan. Ukuvchining shaxs sifatida shakllanishi kamol topishi uchun ilmiy
dunyokarashini shakllantirish, tafakkur kilish xususiyatlarini rivojlantirishi, estetik,
ma'naviy mexnatsevarlik insonparvarlik kabi bir kator xususiyatlarini tarbiyalashni
bildiradi. Ta'limda urganiladigan mavzuni ayrim maksadlarga aylantirish
diagnostikaning navbatdagi vazifasidir. Ukituvchi ukuvchi yangi ukuv materialini
tushunishi uzlashtirishi bilimdan amalda foydalanish malakasi va kobiliyatiga ega
bulishini kuzlab ish yuritadi. Ta'limning diagnostik maksadlarini aniklashda
ma'lum mezonlardan foydalanish zaruriyatini keltirib chikaradi. Bu mezonlar dars
natijalaridan kelib chikadigan bir kator tushunchalar guruxlaridan tuzilib, ularga
biladi-kandaydir fakt xodisani biladi- koidani: ma'noni uzgartiradi suvni grafik
shaklda ifoda kila oladi: tushuntira oladi-jadvalni, tajribani vokeani: xulosa kiladi-
ishni borishini, ajratadi-noanik iboralarni: topadi-fikrlashdagi ba'zi kamchiliklar
kabi xarakat fellari kiradi. Yukoridagi xarakat shakllaridan tuziladigan ta'lim
maksadlari okibatda ukuvchilar kanday bilimlarni uganishlari bu bilimlardan
shaxsiy va jamiyat xayotida foydalanish saloxiyatini xosil kilish va
rivojlantirishga karatiladi. Xulosa kilib aytganda pedagogik texnologiyadan
foydalanish ta'lim maksadlariga mos ravishda ukuvchilarning mavzuning
urganishlarida akliy jismoniy xatti xarakatlari evaziga boglik bulgan nkatijalarni
nechogli puxta uzlashtirilganligini sinab kurish kabilarni bajarishlilikni kuzda
tutadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |